хра́па
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
хра́па |
хра́пы |
| Р. |
хра́пы |
хра́п |
| Д. |
хра́пе |
хра́пам |
| В. |
хра́пу |
хра́пы |
| Т. |
хра́пай
хра́паю |
хра́памі |
| М. |
хра́пе |
хра́пах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
всхрап прост. храп, род. хра́пу м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
На́храп ’цураючыся паху, духу’ (Нас.), ’блізка’: Нахрап не пускае нікога (Ян.). Відаць, са спалучэння *на храп, гл. храпе́ць, храп.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
храпавы́, ‑ая, ‑ое.
Спец. Які мае храп 2, забяспечаны храпам. Храпавая муфта. Храпавое кола.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
всхрапывание ср. храпе́нне, -ння ср.; храп, род. хра́пу м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прахрапці́, ‑пу, ‑пеш, ‑пе; ‑пём, ‑пяце; зак.
1. Утварыць храп. Хтосьці прахроп.
2. Храпці некаторы час.
3. Разм. Моцна праспаць некаторы час. Прахрапці ўсю ноч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прохрапе́ть сов.
1. (издать храп) захрапці́, храпяну́ць;
2. (какое-то время) прахрапці́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пахра́паць ’паламаць’ (Касп.). Да па‑ і храпаць ’біць ламаць’, якое з гукапераймання храп] Паводле Гараева (Доп., 1, 54), яно генетычна звязана з jкруп, хрупкий ’крохкі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
храпці́, -пу́, -пе́ш, -пе́; -пём, -пяце́, -пу́ць; хроп, храпла́, -пло́; -пі́; незак.
1. Утвараць храп.
Ён моцна храпе, калі спіць.
2. Спаць моцным сном (разм.).
Ён ужо тры гадзіны храпе.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра жывёл: утвараць рэзкія хрыплыя гукі.
Конь храпе.
|| аднакр. храпану́ць, -ну́, -не́ш, -не́ і храпяну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (разм.).
|| наз. храпе́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
храпці́, ‑пу, ‑пеш, ‑пе; ‑пём, ‑пяце; пр. хроп, храпла, ‑ло; незак.
1. Утвараць храп 1 (у 1 знач.). [Сцёпка:] Усе мае таварышы заснулі і моцна храпуць. Мне таксама хочацца спаць. Колас. Пацейчык падгарнуў пад сябе торбу з хлебам і заснуў, нават пачаў храпці. Чорны. // Разм. Моцна спаць, пераважна з храпам. Моцна стукнуўшы дзвярыма, .. [Кірыл], не распранаючыся, валіўся на ложак і амаль да паўдня хроп. Кавалёў.
2. Утвараць храп 1 (у 2 знач.). Конь хроп, з-пад яго капытоў выляталі камякі снегу. Бураўкін. Коні ашалела храплі і кідаліся на вароты. Сабаленка. Храпуць, іржуць коні, раз-пораз ускідваецца лаянка, гатова загарэцца бойка. Мележ. // Утвараць сіплыя гукі (аб прадметах). У зубах храпла і свістала маленькая счарнелая люлечка. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)