гайдама́ччына, ‑ы, ж.

Паўстанскі рух на Правабярэжнай Украіне і поўдні Беларусі супраць польска-шляхецкага прыгнёту ў 18 ст.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гайдама́к, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Украінскі казак 17 і 18 стст., удзельнік народнавызваленчай барацьбы супраць польскіх памешчыкаў.

2. Салдат нацыяналістычных атрадаў у час грамадзянскай вайны ва Украіне ў 1918—1920 гг.

|| прым. гайдама́цкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ге́тман, -а, мн. -ы, -аў, м. (гіст.).

1. Ва Украіне ў 16—17 стст.: выбарны начальнік казацкага войска і вярхоўны правіцель.

2. У Вялікім Княстве Літоўскім і Польшчы ў 16—18 стст.: камандуючы войскамі.

|| прым. ге́тманскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кунту́ш, ‑а, м.

Старадаўняя мужчынская верхняя адзежына на Украіне і ў Польшчы ў выглядзе кафтана з шырокімі доўгімі адкіднымі рукавамі.

[Польск. kontusz ад венг. köntös.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сярдзю́к, сердзюка, м.

На Украіне ў 17–18 стст. — казак пешых палкоў, якія былі на поўным утрыманні гетманскага ўрада; ахоўнік гетмана.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самасці́йнік, ‑а, м.

У час грамадзянскай вайны — удзельнік нацыяналістычнага контррэвалюцыйнага руху на Украіне, які ставіў сабе за мэту аддзяленне яе ад Расіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

махно́ўшчына, ‑ы, ж.

Гіст. Контррэвалюцыйная ўзброеная барацьба кулацка-анархісцкіх банд на чале з атаманам Махно супраць Савецкай улады на Украіне ў 1918–1921 гг.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

грамада́, -ы́, ДМ -дзе́, ж.

1. Група людзей, натоўп.

2. Пазямельная абшчына ў Беларусі і Украіне да рэвалюцыі 1917 г., а таксама сход членаў гэтай абшчыны.

3. Аб’яднанне, арганізацыя людзей, якія маюць агульныя мэты, звычайна палітычныя.

Беларуская сацыялістычная г.

Беларуская сацыял-дэмакратычная г.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чума́к, ‑а, м.

Уст. На Украіне ў 15–19 стст. — вазак і гандляр, які перавозіў на валах соль, рыбу і іншыя тавары. Стары Гарпішчанка ўспамінае сваіх прадзедаў-чумакоў. Юрэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

курку́ль, ‑я, м.

1. Селянін-кулак на Украіне.

2. Пагард. Пра хцівага, скупога чалавека. І пасеялі б не пазней, калі б гэты куркуль Пятроў не валаводзіў доўга з насеннем... Сіўцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)