сінкрэты́чны, -ая, -ае (кніжн).

1. гл. сінкрэтызм.

2. Злітны, нерасчлянёны ў сваім зыходным, першапачатковым стане.

Сінкрэтычная рэлігія.

Сінкрэтычнае цэлае.

3. Які вызначаецца эклектызмам, знешняй злучанасцю таго, што ўнутрана не злучана.

Сінкрэтычныя тэорыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

валюнтарысты́чны, ‑ая, ‑ае.

Заснаваны на валюнтарызме; уласцівы валюнтарызму. Валюнтарыстычныя тэорыі. Валюнтарыстычны светапогляд.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расі́сцкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да расізму і расістаў. Расісцкія тэорыі. Расісцкія законы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сенсуалі́зм, ‑у, м.

Кірунак у тэорыі пазнання, які прызнае адчуванні, пачуцці галоўнай крыніцай пазнання.

[Фр. sensualisme ад лац. sensus — пачуццё, адчуванне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аксіёма, -ы, мн. -ы, -сіём, ж.

Палажэнне, якое не патрабуе доказу і прымаецца ў якасці зыходнага прынцыпу якой-н. тэорыі (спец.), а таксама (перан.) наогул палажэнне, якое прымаецца без доказу; бясспрэчная ісціна.

|| прым. аксіяматы́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дастасава́льнасць, ‑і, ж.

Магчымасць прымянення, прывядзення ў адпаведнасць з чым‑н. Дастасавальнасць тэорыі да практыкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

літаратуразна́ўства, ‑а, ж.

Навука аб мастацкай літаратуры, яе тэорыі, гісторыі і літаратурнай крытыцы. Савецкае літаратуразнаўства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

утапі́зм, ‑у, м.

1. Нязбытнасць, нерэальнасць чаго‑н. Утапізм планаў.

2. Тэорыі, погляды ўтапічнага сацыялізма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эгалітары́зм, ‑у, м.

Дробнабуржуазныя ўтапічныя тэорыі, якія прапаведуюць усеагульную ўраўняльнасць як прынцып арганізацыі грамадскага жыцця.

[Фр. égalitarisme ад égalitaire — раўнапраўны, ураўняльны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тэарэты́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да тэорыі. Тэарэтычнае абагульненне. Тэарэтычныя пытанні. □ Пытанне аб дзяржаве набывае ў цяперашні час асаблівую важнасць і ў тэарэтычных і ў практычна-палітычных адносінах. Ленін. // Які разглядае, асвятляе пытанні тэорыі, які займаецца пытаннямі тэорыі. Тэарэтычнае мовазнаўства. Тэарэтычная фізіка. // Які выражае схільнасць, здольнасць займацца тэорыяй. Тэарэтычны розум.

2. Звязаны з тэорыяй, які засноўваецца па тэорыі. Тэарэтычнае абгрунтаванне. □ Каб быць навуковай, лексікаграфія павінна апірацца на грунтоўную тэарэтычную аснову. Суднік. Тэарэтычныя асновы знешняй палітыкі Савецкай дзяржавы, яе прынцыпы і мэты распрацаваў У. І. Ленін. «Звязда». // Атрыманы шляхам абстрактна-лагічных аперацый або матэматычных разлікаў. Тэарэтычныя разлікі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)