трыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. што і без дап. Цярпліва пераносіць боль, непрыемнасць і пад.
Так хацелася спаць, што ён не мог т.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Працягвацца пэўны час.
Усё лета трывала засуха.
Трывала маўчанне.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Захоўваць прыдатнасць, выконваць сваё прызначэнне; трымацца, служыць.
Кладачка слабая, але яшчэ доўга будзе т.
|| наз. трыва́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надёжно нареч.
1. надзе́йна; (верно) пэ́ўна;
2. (прочно) надзе́йна, мо́цна, трыва́ла;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мацава́ць, мацу́ю, мацу́еш, мацу́е; мацу́й; мацава́ны; незак., што.
1. Трывала прымацоўваць.
М. трос.
2. перан. Рабіць моцным, узмацняць.
М. абарону краіны.
3. У горнай справе: устанаўліваць крапеж.
4. Правяраць моц чаго-н. (разм.).
М. яйка.
|| наз. мацава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
усто́йлівасць, ‑і, ж.
Уласцівасць устойлівага. Устойлівасць збудавання. Устойлівасць руху. Устойлівасць светапогляду. □ Я перабегла на другое [бервяно] і стала трывала, адразу адчуўшы ўстойлівасць плыта. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закаране́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Трывала замацавацца, застарэць; укараніцца. Хвароба закаранела. // Зрабіцца ўпартым, непапраўным, поўнасцю аддаўшыся якім‑н. звычкам, пачуццям. Закаранець у дрэнных прывычках.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укаране́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які пусціў глыбока карэнне.
2. перан. Які трывала замацаваўся дзе‑н., атрымаў шырокае распаўсюджанне (пра погляды, звычаі і пад.). Укаранелыя звычкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прымацава́цца, ‑цуюся, ‑цуешся, ‑чуецца; зак.
1. Моцна, трывала далучыцца, прыстаць.
2. Стаць на ўлік дзе‑н. Прымацавацца да паліклінікі. □ [Лютынскі:] Ведаеш, Мікола. Я хачу да якой-небудзь вытворчай ячэйкі прымацавацца. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забутава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.
Напоўніўшы бутам, замацаваць; запоўніць, заваліць чым‑н. Забутаваць фундамент дома. □ Раж забутуюць каменнем і жвірам, і ён трывала стане на дно ракі ў аснову будучай перамычкі. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
намёртва, прысл.
Так, што нельга раз’яднаць; вельмі моцна, трывала. Звязаць вяроўкі намёртва. □ Не паспеў .. [Сотнікаў] саскочыць з трактара, як побач загарэўся цягач трэцяй батарэі, намёртва села ў варонку гаўбіца. Быкаў. Рука.. [чалавека] намёртва ўпілася ў камень. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укарані́цца, -раню́ся, -рэ́нішся, -рэ́ніцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пусціць глыбока карэнне, добра ўрасці ў зямлю.
Укараніўся пырнік у агародзе.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Трывала замацавацца, усталявацца.
Укаранілася такая звычка.
3. Абсталявацца дзе-н., умацаваць сваё становішча.
У. на новым месцы.
|| незак. укараня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. укаране́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)