таўкачава́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. зневаж. Падобны на таўкач (у 1 знач.). Таўкачаватая рыжая маладзіца, што прыйшла ў вёску замуж з калісьці багатага хутара, расказвае: — Урбанок хацеў нашу Малю ўзяць. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
млён, ‑а, м.
Дзяржанне, палка, якой круцяць жорны, сячкарню. Свечка была мала чым менш ад млёна — палкі, якою круцяць жорны. Колас.
•••
Ні млён ні таўкач — няздатны ні да чаго чалавек, няўмека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пест м. (для толчения в ступе) таўка́ч, -ча́ м.; (для растирания пищевых продуктов) мя́ла, -ла ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Машчэр ’таўкач’ (Грыг.), браг. ’невялікая мерная ступка’ (Нар. словатв.), машчэрык ’тс’ (Растарг.). Да мажджэр (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пе́стаць ’біць палкай з тоўстым канцом’ (Нас.), пестуй ’таўкач’ (Касп.). Да пестаў (гл.) пры ад’ідэацыі гатаваць, пешага (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
толка́ч
1. ж.-д. штурха́ч, -ча́ м.;
2. (орудие для толчения) таўка́ч, -ча́ м.;
3. перен. штурха́ч, -ча́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Мялка, мня́лка ’драўляны таўкач’, ’церніца’ (ТСБМ, Уладз., Бяльк., Сл. ПЗБ), ’жанчына, якая церла лён’ (чэрв., Сл. ПЗБ). Рус. мя́лка. Бел.-рус. ізалекса. Да мяць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўкачы́ 1 (талкачэ́) ’галушкі з талакна’ (гродз., Сл. ПЗБ). Відаць, да таўкці, таўчы, гл.
Таўкачы́ 2 ’фальбоны’ (Жд. 1). З-за знешняга падабенства да таўкач 1, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
би́ло ср.
1. бі́ла, -ла ср.;
2. (цепа) біч, род. біча́ м.; (в ступе) таўка́ч, -ча́ м.; (в колоколе) язы́к, -ка́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Стумі́кла ‘ціхмяны, стрыманы чалавек’ (Сл. рэг. лекс.). Балтызм, у якасці крыніцы магчыма літ. stumìklis ‘штурхач’, што адпавядае разм. таўкач, папіхайла (пра інертнага чалавека), да семантыкі параўн. літ. stùmti ‘штурхаць, закрываць на засаўку’ (Цыхун, Зб. Мальдзісу, 402).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)