шму́ляць, -яю, -яеш, -яе; незак., што.
1. Выціраць, зношваць, пашкоджваць ад частага ўжытку.
Ш. адзенне.
2. Сціраць, націраць (скуру).
Цвёрды хамут шмуляе шыю.
|| зак. вы́шмуляць, -яю, -яеш, -яе; -яны (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
истира́ть несов., в разн. знач. сціра́ць; см. истере́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шму́ляць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., што.
1. Выціраць ад частага ўжытку (звычайна адзенне).
2. Церці, сціраць, націраць (скуру). Цвёрды хамут шмуляе каню шыю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сости́рывать несов., разг.
1. змыва́ць, адмыва́ць;
2. сціра́ць; см. состира́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сціра́нне ср.
1. стира́ние;
2. стира́ние, истира́ние;
1, 2 см. сціра́ць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сціра́цца несов.
1. в разн. знач. стира́ться;
2. (размельчаться) стира́ться, истира́ться;
3. страд. стира́ться; истира́ться; см. сціра́ць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Скамурдзі́цца ‘скрывіць морду’ (Касп.). Мабыць, з *скамардзі́цца, дзе пачатак слова ўяўляе экспрэсіўнае *(s)ko‑ пры дзеяслове *mъrdati ‘махаць, рухаць, грымаснічаць’, пра апошні Куркіна (ОЛА, Исследов., 1972, 215–216) мяркуе, што ён захаваўся ў рус. смордать ‘камячыць, сціраць’. Адносна словаўтваральнай мадэлі параўн. яшчэ скапэдзіцца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сці́ра ’страта’ (Юрч. Вытв.), сці́рства ’тс’ (Касп.). Параўн. укр. дыял. стира ’напасць’. Вытворныя ад сціраць ’знішчаць’: со свету сціраюць (Нас.), сціра́цца ’разбурацца, гінуць, знікаць, прападаць’ (Юрч. Вытв., ТС), што да церці (гл.); да семантыкі параўн. стараж.-рус. терѧти ’губіць, спусташаць’, рус. поте́ря ’згуба’, теря́ть ’губляць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сці́ркі ’карты’ (клец., Жд. 1), сці́рка ’карта (ігральная)’ (Мат. Гом.). Запазычана з аргат. рус. сти́рки ’карты (як правіла, самадзельныя)’, што, у сваю чаргу, ад аргат. стиры ’ігральныя карты са сцёртымі або дамаляванымі абазначэннямі, якія дадаюць у няпоўную калоду’, гл. Грачоў-Макіенка, Истор.-этим. сл., 131. Гл. сціраць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пыл, -у, м.
1. Найдрабнейшыя сухія часцінкі, якія лятаюць у паветры або аселі на паверхню чаго-н.
Сціраць п. з мэблі.
Дарожны п.
Аж п. курыць.
П. у вочы пускаць (перан.: хвалячыся, абманваць; разм.).
2. Тое, што і пылок (у 2 знач.).
|| памянш. пыло́к, -лку́, м. (да 1 знач.).
|| павел. пылі́шча, -а, н. (да 1 знач.; разм.).
|| прым. пы́льны, -ая, -ае (да 1 знач.) і пылавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Пыльнае паветра.
Пылавыя буры (буры, якія ўзнімаюць пыл, пясок, слаі ўрадлівай глебы і пераносяць іх за тысячы кіламетраў).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)