по́тарч, прысл.
1. Старчаком, у вертыкальным становішчы.
Бервяно стала п.
2. Тарчма, тварам уніз.
Ляцець п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
старча́к
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
старча́к |
старчакі́ |
| Р. |
старчака́ |
старчако́ў |
| Д. |
старчаку́ |
старчака́м |
| В. |
старча́к |
старчакі́ |
| Т. |
старчако́м |
старчака́мі |
| М. |
старчаку́ |
старчака́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
стоймя́ нареч. стаўма́, стаяко́м, старчма́, старчако́м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
стояко́м нареч., прост. стаяко́м, стаўма́, старчма́, старчако́м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тычко́м нареч.
1. старчма́, старчако́м, насто́рч; (стоймя) сто́йма;
2. (о кладке кирпича) старчако́м, папяро́чкай;
3. (об ударе) штурхялём.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
стаўма́, прысл.
Вертыкальна, старчаком. А вецер бязлітасна ўзлахмачвае на востраве кусты, гне, прыгладжвае іх, зноў задзірае стаўма. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старчмака́, прысл.
Абл. Старчаком, старчма. Бывае ўсходзіцца рака І загрыміць, як гром, — Пастануць сосны старчмака, Гудуць, што ў буралом. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
някі́дкі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які не кідаецца ў вочы; няяркі. У чалавека, які вёў размову з Мядзведзевым, просты, някідкі твар з кірпатым носам, валасы старчаком. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ды́бам, прысл.
Падняўшыся ўверх; тарчма, старчаком. Сняцца аглухшыя рыбы, Стогны у далях марскіх, Сняцца узнятыя дыбам Хвалі ад выбухаў іх [мін]. Танк.
•••
Валасы (сталі, становяцца) дыбам гл. волас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тарчма́ ’стаўма, старчаком’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр.), ’строма, вертыкальна’ (Касп.), тарчмака́ ’тырчма’ (Бяльк.), тарчмако́м ’старчаком, уніз галавой’ (Нас., Байк. і Некр.), ’потырч’ (Касп.), тарчмя́ ’тырчма’ (Растарг.), таршма́ ’тс’ (Сцяшк. Сл.), тыршмака́ ’ніц, на жываце’ (чашн., ЛА, 5), то́рчма ’стрымгалоў’ (Нас., Некр. і Байк., Мат. Маг.). Параўн. укр. торчма́ ’старчаком’. Прыслоўі на ‑ма (‑мя) ад тарчаць (гл.), аналагічныя да бегма (бегчы), крычма (крычаць), ускладнення часціцамі і адвербіялізаванымі склонавымі формамі назоўнікаў (Шуба, Прыслоўе, 57–58).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)