слаўцо́, ‑а. н.
Тое, што і слоўца. А гаворыць.. [Весялоўскі] удала, на язык востры, калі скажа слаўцо, ды прыкажа, дык доўга будзеш памятаць. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замо́лвить сов., разг. / замо́лвить слове́чко за кого́-л. разг. закі́нуць сло́ўца за каго́-не́будзь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
замо́віць 1, ‑моўлю, ‑мовіш, ‑мовіць; зак., каго-што.
Аказаць уздзеянне замовай; зачараваць. — Гэта — грошы заклятыя, Іх замовіў чараўнік. Колас.
замо́віць 2, ‑моўлю, ‑мовіш, ‑мовіць; зак., што.
Разм. У выразе: замовіць слова (слоўца) — тое, што і закінуць слова (гл. закінуць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак.
1. што. Згінаючы, завярнуць, падвярнуць канец, край чаго-н.
З. канцы дроту.
З. палец.
2. Ідучы, завярнуць убок (разм.).
З. за вугал.
3. перан., што і без дап. Сказаць (што-н. рэзкае, грубае, недарэчнае; разм.).
З. слоўца.
Вы тут, мусіць, крышку загнулі (перабольшылі, сказалі няпраўду).
|| незак. загіба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і загіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заки́нуть сов., в разн. знач. закі́нуць, мног. пазакіда́ць, пазакі́дваць;
заки́нуть у́дочку закі́нуць ву́ду;
заки́нуть слове́чко закі́нуць сло́ва (сло́ўца);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мо́цны, -ая, -ае.
1. Трывалы, такі, які цяжка парваць, разбіць, зламаць.
М. лёд.
М. арэх.
2. Здаровы, дужы.
М. арганізм.
3. Устойлівы, трывалы.
Моцныя сувязі.
Моцная дружба.
4. Значны па ступені свайго праяўлення, моцы, велічыні.
М. сон.
Моцна (прысл.) пакахаць каго-н.
5. Не разбаўлены, канцэнтраваны.
М. раствор.
6. Багаты, заможны, з вялікім дастаткам (разм.).
М. гаспадар.
7. перан. Дасведчаны, вопытны, з добрымі ведамі.
М. вучань.
◊
Моцнае слоўца — лаянка, грубыя словы.
|| наз. мо́цнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разжало́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; зак., каго-што.
Разм. Выклікаць пачуццё жалю, жальбы. — Што гэта вы, Аня! А то вы і мяне разжалобіце, чаго добрага — жартам сказала Саша, а ў самой дрыжэлі губы і голас ненатуральна звінеў. Шамякін. [Вера:] — То бывала, хоць вяроўкі з яго [Пятра] ві, а то і гаворыцца не даўся: Можа б вы там, старшынька, закінулі слоўца. Скажэце, што хеарэю і аб ім смуткую. Разжалобце сэрца. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уда́чный уда́чны; (умелый, хороший) уда́лы; (меткий) тра́пны;
уда́чная пое́здка уда́чная пае́здка;
уда́чный перево́д уда́лы перакла́д;
уда́чное выраже́ние уда́лы (тра́пны) вы́раз;
уда́чное словцо́ тра́пнае (уда́лае) сло́ва (сло́ўца).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
развянча́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Пазбавіць ранейшай славы, усеагульнага прызнання, паказаўшы адмоўныя бакі каго‑, чаго‑н. Развянчаць культ асобы. □ Партыя .. рашуча развянчала суб’ектывізм, які падмяняў навуковы падыход да вырашэння буйных задач неабгрунтаванымі імправізацыямі. «Звязда». — Трэба ўзброіць гарадскую арганізацыю, развянчаць «тэарэтыка» Замерштэйна. Пестрак.
2. Разм. Скасаваць, аб’явіць несапраўдным чый‑н. шлюб, узяты па царкоўнаму абраду. — Татачка, мой родны, Мяне развянчайце, Ручкі мае развяжыце, Слоўца маё адкажыце! З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́цькаўскі, ‑ая, ‑ае, н.
1. Які належыць бацьку. Ты зжылося з намі, бацькаўскае слоўца, Як бы корань з дрэвам, як бы з небам сонца. Купала. // Уласцівы бацьку. Паглядзіць на свайго сына Сцяпан, і напоўняцца яго вочы вялікай бацькаўскай радасцю. Кулакоўскі. // Набыты, спраўлены бацькам. [Ганцы] было вельмі прыемна выводзіць з аглабель за повад уласнага бацькаўскага каня. Чорны.
2. Звязаны з бацькаўшчынай, радзімай. Клічуць дарогі ў бясконцыя далі... Самы ты вольны, край бацькаўскі наш! Кірэенка. На ім [гербе] — каронай залатой — Спляліся спелыя калоссі Бязмежных бацькаўскіх раўнін. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)