адскрыпе́ць, ‑пяю, ‑піш, ‑піць; ‑пім, ‑піце; зак.
Скончыць (перастаць) скрыпець. Вазы адскрыпелі ў нізіне і стаў аглушальны спакой. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скрыпе́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. скрыпець (у 1 знач.), а таксама гукі гэтага дзеяння. Скрыпенне варот. Скрыпенне палазоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паскры́пваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Скрыпець, скрыпяць злёгку, час ад часу. Тарахцела брычка, паскрыпвалі колы, падкідала ў калдобінах, трэсла. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заскрыпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.
Пачаць скрыпець. // Скрыпнуць, праскрыпець. Вось ужо Малання пайшла на работу: Ігнат чуў, як заскрыпелі вароты. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скры́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Тое, што і скрыпець. Пад нагой масніца Рэзка скрыпае, Капае вада Ды ціха хліпае. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паскрыпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.
Скрыпець некаторы час. [Гарнец:] У шэсцьдзесят сем год ды з маім здароўем не пра жаніцьбу ўжо думаць... [Зыль:] Нічога, паскрыпіш яшчэ. Губарэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рыпе́ць, ‑піць; незак.
Утвараць рып, скрыпець. Падлога рыпіць. Боты рыпяць. □ Цягнік грукаў, рыпеў і калываўся, як стары нямазаны воз, спыняўся на кожным паўстанку. Грахоўскі. Рыпіць пад нагамі снег, прыемна пашчыпвае шчокі лёгкі мароз, а ты ідзеш і думаеш... Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ско́міць ‘скрыпець’: скоміл чабатамі (ваўк., Рам.). Рэдкая фіксацыя бяссуфікснага дзеяслова ад ском‑ у зыходным (“слыхавым”) значэнні. Гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скры́пацень ‘грузд’ (брэсц., пін., Жыв. сл.), скрыпі́ца ‘тс’ (чэрв., Сл. ПЗБ). Сюды ж скрипица ‘грыб, Agaricus extinctorius L.’ (Меер Крыч.). Да скрыпець (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скрэ́гаць ‘ліпець, хварэць, чуць жыць’ (караліц., Нар. словатв.). Гукапераймальнага паходжання, роднаснае скрыгаць (гл.), з семантычным пераносам ‘выць, ныць, скуголіць’ → ‘хварэць, ліпець’. Параўн. яшчэ скрыпе́ць ‘скрыпець’ і ‘быць чуць жывым, з цяжкасцю падтрымліваць свае сілы’ (швянч., Сл. ПЗБ). Праблематычна Пятлёва (Этимология–1986–1987, 68), якая ўзводзіць да *(s)kręgati, ад кораня *(s)kręg‑, параўн. *kręgnoti ‘згібацца’ (ЭССЯ, 12, 142 і наст.) < і.-е. (s)kreng‑, (s)krengh‑ < і.-е. *(s)ker‑ ‘моршчыцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)