раски́дываться​II несов.

1. (разлегаться) разляга́цца, раскіда́цца, раскі́двацца; (расседаться) рассяда́цца; (разваливаться — ещё) разва́львацца;

2. (распростираться) распасціра́цца;

3. (располагаться, устраиваться) раскіда́цца, раскі́двацца, размяшча́цца; (занимать большую площадь — ещё) разго́ртвацца; см. раски́нуться;

4. страд. раскіда́цца, раскі́двацца, расстаўля́цца; разго́ртвацца; распасціра́цца; см. раски́дывать​II.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ро́скід, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. раскідваць, раскіда́ць — раскі́даць (у 1 знач.).

2. Стан паводле дзеясл. раскідвацца, раскіда́цца — раскі́дацца (у 1 знач.). Цёмныя мужыкі, — кажа сын, — адно могуць давесці ўсё да зруйнавання, да роскіду. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разва́ливаться​II несов., страд.

1. с.-х. (разгребаться, раскидываться) раскі́двацца, растраса́цца; (о валках) разбіва́цца; (о тесте) спец. раска́чвацца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раскі́дацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Стаць непрыгодным, разбурыцца, разваліцца на часткі. — А людзі кажуць так: раскідаецца печ зімою — тое самае, што абрадзініцца жонка ў жніва. Колас. [Сабастыян:] — Раскідаліся жорны, хоць ты што хочаш. А заўтра чуць свет трэба будзе вобмешкі ўмалоць. Чорны. // перан. Разладзіцца, расстроіцца; распасціся. Вяселле раскідалася. □ Кампазітар Сэлецкі браўся напісаць музыку, спыніліся на драматычнай старонцы гісторыі — Мазепе. Але справа раскідалася. Клышка.

2. Размясціцца на вялікай прасторы, далёка адзін ад аднаго. Нізенькія кусцікі.. уперамежку з ядлоўцамі кучкамі раскідаліся па балоце. Колас. // Разм. Раз’ехацца, разысціся, перастаўшы быць разам. Раскідаліся Шэметы па свеце: Мацвей у Некрашах, у калгасе, Лукаш у Мінску, у аспірантуры. Лобан.

3. Раскінуць рукі, ногі (у сне). Алёшка павярнуўся, раскідаўся, спаўзла коўдрачка. Гурскі.

4. Разм. Стаць непрыгодным, немагчымым для язды (пра дарогу напрадвесні і ранняй вясной). — Раскідаецца дарога, тады ні ў санях, ні ў калёсах нікуды не дабярэшся. С. Александровіч.

5. Разм. Захапіцца кіданнем чаго‑н.

6. Разм. Нарадзіць дзіця. І толькі тады ў галаву мне цюкнула: жонка ж мая цяжарная, не сёння — заўтра раскідацца павінна. Сачанка.

7. Заняцца адначасова многімі справамі, не засяроджваючыся ні на чым. [Алесь:] — Мяркую за паўтара года падрыхтавацца і здаць іспыты за славесны і гістарычны факультэты. — Ну, а потым? — Потым, мяркую, філасофію, натуральныя навукі. — Не баіцеся раскідацца? Караткевіч.

раскіда́цца, ‑а́юся, ‑а́ешся, ‑а́ецца; незак.

1. Незак. да раскі́дацца.

2. Разм. Не цэнячы чаго‑н., дарэмна траціць, не імкнуцца ўтрымаць што‑н. пры сабе; раскідвацца. — Не з беднага краю, — паглядзела на.. [Зіну] Таня. — Дзесяткамі раскідаешся. Мыслівец. Пасада першага сакратара ЦК камсамола Беларусі не давала магчымасці [Платону Галавачу] надта раскідацца часам. Скрыган. — Цяпер вельмі разбірацца і раскідацца няма кім. Усё лепей, чым нікога... Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

развора́чиваться

1. (раскрываться) разго́ртвацца, развіна́цца;

свёрток развора́чивается скру́так разго́ртваецца (развіна́ецца);

2. (выпрямляться) выпро́ствацца, распро́ствацца;

развора́чиваются пле́чи распро́стваюцца пле́чы;

3. перен. (предприниматься в широких масштабах) разго́ртвацца;

развора́чивается большо́е строи́тельство разго́ртваецца вялі́кае будаўні́цтва;

3. перен. (развиваться) разго́ртвацца;

кни́га развора́чивается в трило́гию кні́га разго́ртваецца ў трыло́гію;

он развора́чивается в большо́го худо́жника ён разго́ртваецца ў вялі́кага мастака́;

5. воен. (располагаться в ширину по линии фронта, преобразовываться в более крупную единицу) разваро́чвацца, разго́ртвацца;

фронт на́чал развора́чиваться фронт пача́ў разваро́чвацца (разго́ртвацца);

батальо́н развора́чивается в полк батальён разго́ртваецца ў полк;

6. (поворачиваться) заваро́чвацца; паваро́чвацца; разваро́чвацца;

самолёт стал развора́чиваться самалёт стаў заваро́чвацца (разваро́чвацца);

7. (разверчиваться, расширяться — об отверстии, раскручиваться) раскру́чвацца; (рассверливаться) рассвідро́ўвацца;

8. (размахиваться) прост. разма́хвацца; см. разверну́ться;

9. страд. раскіда́цца, раскі́двацца; разбіва́цца; растраса́цца; разваро́чвацца; разго́ртвацца, развіна́цца; выпро́ствацца; распро́ствацца; заваро́чвацца; паваро́чвацца; раскру́чвацца; рассвідро́ўвацца; см. развора́чивать.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)