прыстасо́ўванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. прыстасоўваць — прыстасаваць і прыстасоўвацца — прыстасавацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыстасава́льнасць, ‑і, ж.

Здольнасць прыстасоўвацца да якога‑н. асяроддзя, знешніх умоў. Прыстасавальнасць арганізма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цячэ́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. гл. цячы.

2. Рух вады ў рацэ, а таксама вада, якая рухаецца.

Хуткае ц. ракі.

◊

Плысці па цячэнні — прыстасоўвацца да абставін, не выказваючы супраціўлення.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

акамадзі́равацца, ‑руецца; зак. і незак.

Спец.

1. Прыстасавацца (прыстасоўвацца).

2. толькі незак. Зал. да акамадзіраваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пратарнава́цца ’памучыцца, папакутаваць’ (астрав., Сцяшк. Сл.). Да тарнава́цца ’прыстасоўвацца, звыкацца’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ваенізава́цца, ‑зуецца; зак. і незак.

1. Прыстасавацца (прыстасоўвацца) да ваенных умоў; перайсці (пераходзіць) на абслугоўванне ваенных патрэб.

2. толькі незак. Зал. да ваенізаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

акамада́цыя, -і, ж. (кніжн.).

1. Прыстасаванне (арганізма).

2. У мовазнаўстве: фанетычны працэс прыстасавання вымаўлення сумежных зычных і галосных гукаў, у выніку чаго ўласцівасць аднаго гука часткова пашыраецца на іншы.

○

Акамадацыя вока — здольнасць вока прыстасоўвацца да разгляду прадметаў на розных адлегласцях.

|| прым. акамадацы́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыжыва́льнасць, ‑і, ж.

Здольнасць жывога арганізма або яго частак, органаў прыстасоўвацца да новых умоў, прыжывацца, прырастаць да чаго‑н. Прыжывальнасць саджанцаў. Прыжывальнасць расады. Прыжывальнасць перасаджанай скуры.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

акамада́цыя, ‑і, ж.

Спец. Прыстасаванне да чаго‑н. Акамадацыя органаў мовы. Акамадацыя гукаў (у мове).

•••

Акамадацыя вока — здольнасць вока прыстасоўвацца да разгляду прадметаў на розных адлегласцях.

[Лац. accomodatio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ве́цер, ве́тру, мн. вятры́, вятро́ў, м.

Рух паветра ў гарызантальным напрамку.

Моцны в.

Спадарожны в.

Паўднёвы в.

Подых ветру.

Стаяць на ветры (там, дзе дзьме моцны вецер).

◊

Кідаць словы на вецер (разм.) — гаварыць упустую, дарэмна ці неабдумана.

Вецер у галаве ў каго (разм., неадабр.) — пра легкадумнага чалавека.

Ветрам падшыты або падбіты (разм.) — пра легкадумнага чалавека, а таксама пра адзенне без цёплай падкладкі.

Трымаць нос па ветры — прыстасоўвацца да абставін.

Шукаць ветру ў полі — пра дарэмныя пошукі.

Куды вецер дзьме — прыстасоўвацца да большасці думак, поглядаў, густаў.

|| памянш. ве́трык, -у, м. З ветрыкам (пра язду: вельмі хутка; разм.).

|| прым. ве́травы, -ая, -ае і ветравы́, -а́я, -о́е (спец.).

Ве́травы подых.

Ветравое шкло (у аўтамашынах).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)