просиде́ть сов., в разн. знач. прасядзе́ць, прасе́дзець; см. проси́живать.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́седзецца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; зак.
Разм. Прасядзець, прабыць дзе‑н. доўгі час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засе́дзецца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; зак.
Прасядзець, прабыць надта доўга.
З. ў гасцях.
З. за работай.
◊
Заседзецца ў дзеўках (разм.) — не выйсці своечасова замуж.
|| незак. засе́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перасе́дзець, -джу, -дзіш, -дзіць і перасядзе́ць, -джу́, -дзі́ш, -дзі́ць; -сядзі́м, -седзяце́, -сядзя́ць; зак.
1. Прасядзець дзе-н. больш, чым трэба.
Пераседзеў на тыдзень даўжэй у камандзіроўцы.
2. Сапсавацца ад доўгага сядзення (пра хлеб у печы).
Хлеб пераседзеў і адпёкся.
3. каго (што). Прасядзець даўжэй за каго-н.
Перасядзеў усіх у бібліятэцы.
4. што. Прабыць дзе-н. некаторы час.
П. дождж у хаце.
5. Адседзець да здранцвення.
П. нагу.
|| незак. перасе́джваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дасе́дзець, ‑седжу, ‑седзіш, ‑садзіць і дасядзе́ць, ‑сяджу, ‑сядзіш, ‑сядзіць; зак.
Прасядзець, прабыць да якога‑н. часу. Даседзець да канца лекцыі. Даседзець на спектаклі да канца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́седзець, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.
1. без дап. Прасядзець, прабыць дзе-н. пэўны час.
В. пры хворым цэлыя суткі.
2. каго. Вывесці птушанят, седзячы на яйках.
В. куранят.
3. перан., што. Дасягнуць чаго-н. доўгім сядзеннем (разм., жарт.).
В. дысертацыю.
|| незак. высе́джваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассе́дзецца, ‑седжуся, ‑седзішся, ‑садзіцца і рассядзе́цца, ‑сяджуся, ‑сядзішся, ‑сядзіцца; ‑сядзімся, ‑седзіцеся; зак.
Разм. Прасядзець доўгі час дзе‑н. [Верхаводка:] На маёй рабоце залішне не расседзішся. Ты ведаеш, што значыць быць памочнікам дырэктара па адміністрацыйна-гаспадарчай частцы? Губарэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узбаламу́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад узбаламуціць.
2. у знач. прым. Неўраўнаважаны, узбударажаны; неспакойны. Узбаламучаны настрой. □ Хацелася [Дауэру] кінуць усё.., забрацца ў ціхі куточак і там прасядзець, аж пакуль не паспакайнее гэты ўзбаламучаны свет. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́седзець, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.
1. без дап. Прасядзець, прабыць дзе‑н. пэўны час. Выседзець да канца спектакля. Выседзець пры хворым цэлыя суткі.
2. каго. Седзячы на яйцах, вывесці птушанят. Галубы ў старым, дзіравым кошыку, падвязаным пад лацінай, выседзелі галубянят... Брыль.
3. перан.; што. Разм. Дасягнуць чаго‑н. доўгім сядзеннем. [Старац:] — Нічога, пані гаспадыня, тут не выседзіш. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасе́дзець, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць і перасядзе́ць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.
1. Прасядзець, прабыць дзе‑н. даўжэй, чым трэба. // Сапсавацца ад доўгага сядзення (у печы і пад.). Хлеб пераседзеў і адпёкся.
2. каго. Прасядзець, пасядзець даўжэй за каго‑н. Неяк, пераседзеўшы ў бібліятэцы ўсіх, нават самых старанных да вучэння, мы спускалася з Трусам па сходах. Лужанін. [Андрэй] бачыць, як яна ходзіць па лазні, нават не сагнецца — Верна не баіцца духу, пераседзела б на палку любога мужчыну з вёскі. Пташнікаў. Закаханых перасядзець было нельга: яны не развітваліся да світання. Навуменка.
3. што і без дап. Праседзець, прабыць дзе‑н. некаторы час, чакаючы канца чаго‑н. Пераседзець ноч каля агню. Пераседзець дождж у хаце. □ Бацька пераседзеў недзе ў людзей вечар. Чорны. — Труслівага смерць і на печы знойдзе, — адрэзаў Сымон Балатніцкі. — У кустах не пераседзіш. Гурскі. [Дзед Мікалай] расказваў, што перасядзеў у Махавым усю страляніну, пакуль нашы не прыйшлі. Сяркоў.
4. што. Адседзець да здранцвення. Пераседзець нагу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)