усялі́цца, усялю́ся, усе́лішся, усе́ліцца; зак.
1. Заняць месца на пражыванне; пасяліцца.
У. ў новую хату.
2. перан. З’явіўшыся, апанаваць, агарнуць (высок.).
У душу ўсяліўся жах.
|| незак. усяля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. усяле́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дармае́дства, ‑а, н.
Разм. Пражыванне на чужыя сродкі; гультайства. [Пракоп] востра адчуў сваю адзіноту, сваю адарванасць ад людзей, сваё бадзянне ў дарогах, сваё дармаедства. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кватара́нцтва, ‑а, н.
Пражыванне на становішчы кватаранта. Лемяшэвіч не мог толькі дараваць .. [Арэшкіну] кватаранцтваў Снегірыхі і неўзабаве пасля размовы з самой Аксінняй Хвядосаўнай пагутарыў на гэту тэму і з ім. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асялі́цца, асялюся, аселішся, аселіцца; зак.
Разм. Пасяліцца дзе‑н. на сталае (аселае) пражыванне; асталявацца жыць дзе‑н. [Зелянюк:] — Ты мне во што скажы, Таццяна, дзе, у каго тут найлепш мне асяліцца? Зарэцкі. А потым людзі пачалі перабірацца сюды бліжэй і асяліліся тут, у лесе, на расцяробе. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры́мы, ‑аў; адз. няма.
Пасяленне, пражыванне мужчыны пасля жаніцьбы ў сям’і жонкі; прымацтва. Маці кажа, што трэба сыну ісці куды-небудзь у прымы, да багатай дзеўкі, а бацька пярэчыць: «Прымачы хлеб сабачы»... Пестрак. Прымы .. [Лапінкі] нясытыя: морг поля і хата на курынай ножцы. Брыль.
•••
Прыстаць (пайсці) у прымы гл. прыстаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пасто́й ’часовы начлег, раскватараванне вайскоўцаў у прыватных дамах’, ’прыпынак для адпачынку, сну’ (ТСБМ, Інстр. III), ’пастаўнік’ (астрав., ДАБМ, 784; беласт., Сл. ПЗБ). Укр. пості́й, рус. посто́й, ст.-рус. постой ’часовае пражыванне’ (XVI ст.), польск. postój ’тс’, в.-луж. postoj ’поза, манера’, ’пункт гледжання, адносіны’, чэш., славац. postoj ’тс’. Паўн.-славянскае postojь. Да па‑стаяць < стая́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
усялі́цца, усялюся, уселішся, уселіцца; зак.
1. Заняць месца на пражыванне; пасяліцца. Адзін зруб быў ужо выведзены аж пад краквы, відаць, чалавек спяшаўся, каб да зімы ўсяліцца ў новую хату. Краўчанка.
2. перан. З’явіўшыся, апанаваць, агарнуць (пра пачуцці, думкі і пад.). [Дзеці] баяліся якіх-небудзь геройскіх учынкаў свайго брата. У дзіцячыя душы ўсяліўся жах. Федасеенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жыха́рства, ‑а, н.
1. Пражыванне на якім‑н. месцы. Гэта была вялікая радасць — мець сталае месца жыхарства, дзе можна абжыцца. Лупсякоў.
2. зб. Жыхары, насельніцтва. Адным ск вам, жыхарства гэтай вёскі выяўляла сабою праўдзівых дзяцей лесу, якія як бы зусім яшчэ нядаўна асталяваліся тут і толькі што пераходзілі ад адн[ой] формы жыцця да другой. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паасо́бны
1. отде́льный; едини́чный;
у ко́жным ~ным вы́падку — в ка́ждом отде́льном слу́чае;
апладзі́равалі ~ныя гледачы́ — аплоди́ровали отде́льные (едини́чные) зри́тели;
2. (самостоятельный) разде́льный;
~нае пражыва́нне — разде́льное жи́тельство
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прапіса́ць, -ішу́, -ішаш, -іша; -ішы́; -ісаны; зак.
1. каго-што. Аформіць афіцыйным запісам пражыванне каго-н. дзе-н.
П. кватаранта.
2. што. Назначыць (якое-н. лякарства або лячэнне) хвораму.
П. бром. П. пасцельны рэжым.
3. каго (што). Паведаміць у друку пра чые-н. недахопы, дрэнныя ўчынкі і пад. (разм.).
П. лайдака ў газеце.
4. Правесці пэўны час пішучы.
Цэлую ноч прапісаў.
|| незак. прапі́сваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прапі́сванне, -я, н. і прапі́ска, -і, ДМ -пісцы, ж. (да 1 знач.).
|| прым. прапі́сачны, -ая, -ае (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)