канве́кцыя, ‑і, ж.
Перанос цяпла або электрычных зарадаў у выніку перамяшчэння навакольнага асяроддзя. Канвекцыя цяпла. // Водаабмен паміж верхнімі і ніжнімі слаямі ў акіянах, морах і азёрах, выкліканы змяненнем шчыльнасці вады, рознасцю тэмператур і салёнасці.
[Ад лац. convectio — прывоз, прынясенне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апыле́нне, ‑я, н.
1. Перанос пылку кветкі з тычынак на рыльца песціка, у выніку чаго адбываецца апладненне. Штучнае апыленне.
2. Дзеянне паводле дзеясл. апыліць (у 2 знач.).
•••
Перакрыжаванае апыленне — перанясенне пылку з тычынак кветак адной расліны на рыльцы песцікаў кветак другой расліны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
передвига́ние ср.
1. перасо́ўванне, -ння ср.; перастаўля́нне, -ння ср.;
2. перамяшчэ́нне, -ння ср.;
3. пераво́д, -ду м.;
4. перано́с, -су м., перанясе́нне, -ння ср.; см. передвига́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кры́лле ’плаўнікі рыбы’ (З жыцця). Празрысты семантычны перанос. Гл. крыло 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пласто́м ’неадчэпна’ (ТС). Відаць, да пласт (гл.). Семантычны перанос, аднак, няясны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кантраба́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Тайны правоз або перанос цераз дзяржаўную граніцу тавараў, каштоўнасцей і інш., забароненых або абкладзеных пошлінай. Змагацца з кантрабандай.
2. зб. Тавар, каштоўнасці і інш., якія тайна правозяцца або пераносяцца праз дзяржаўную граніцу. Яны [чужыя людзі] хавалі тут кантрабанду. Колькі часу патрацілі, колькі страху набраліся! Колас. Якая яму была справа, падшывальцу Андрэю, што ён, Лупянок, вазіў кантрабанду... Лынькоў.
3. у знач. прысл. кантраба́ндай. Тайна, употай. Наносілі мы поўныя вышкі асенняга лісця, .. здабывалі кантрабандай канюшыны ўлетку, нажынаючы яе сярпом. Дубоўка.
[Іт. contrabando ад contra — супраць і bando — урадавы ўказ.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кло́варат ’вароты’ (Мат. Маг.). Гл. калаварот. Перанос значэння пад уплывам вароты (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Млы́нка ’млён’ (лоеў., Мат. Гом.). Да млын (гл.) — перанос значэння з цэлага на частку.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ліпя́нка ’сыраежка’ (раг., Сл. паўн.-зах.). Няясна. Магчыма, гэта перанос назвы з нейкіх ліпкіх грыбоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэпара́цыя ’аперацыя’ (Сл. ПЗБ). З польск. reperacja ’рамонт; папраўка’. Перанос паводле гукавога і семантычнага падабенства.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)