абду́мацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.

1. Асэнсаваць, сабрацца з думкамі.

Спакойна а., заглянуць самому сабе ў душу.

2. Перадумаць, прыйсці да іншага рашэння.

Сцвярджаў адно, але абдумаўся.

|| незак. абду́мвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адду́маць

‘скончыць думаць (я сваё аддумаў); перадумаць’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. адду́маю адду́маем
2-я ас. адду́маеш адду́маеце
3-я ас. адду́мае адду́маюць
Прошлы час
м. адду́маў адду́малі
ж. адду́мала
н. адду́мала
Загадны лад
2-я ас. адду́май адду́майце
Дзеепрыслоўе
прош. час адду́маўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

перамеркава́ць

‘перадумаць пра усё, многае (перамеркаваць што-небудзь), перарашыць што-небудзь і без прамога дапаўнення’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. перамярку́ю перамярку́ем
2-я ас. перамярку́еш перамярку́еце
3-я ас. перамярку́е перамярку́юць
Прошлы час
м. перамеркава́ў перамеркава́лі
ж. перамеркава́ла
н. перамеркава́ла
Загадны лад
2-я ас. перамярку́й перамярку́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час перамеркава́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Разду́мацца ’падумаць і змяніць ранейшы намер, рашэнне’ (Др.-Падб.), рус. смал. разду́маться ’перадумаць’. Ад раз- і ду́маць (гл.) як антонім да наду́мацца ’прыняць рашэнне’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пярэ́гад ’перыяд пагодлівага надвор’я паміж дажджамі’ (глус., Янк. Мат.), пярэ́гадам ’з перапынкамі’ (Сцяшк.; ст.-дар., Сл. ПЗБ). Да перагада́ць ’перадумаць, памяняць намер’, што да гада́ць ’мець намер, меркаваць, збірацца зрабіць’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

перачу́ць, ‑чую, ‑чуеш, ‑чуе; зак., што.

1. Даведацца з чужых размоў, пачуць пра многае.

2. Адчуць, зведаць усё, многае. Лёс разважыў іначай. Бомбы пасыпаліся і на людзей, і на заводы, і на кветкі. Гэта ўсё трэба было перажыць, перачуць, перадумаць. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абду́мацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Абмеркаваць, асэнсаваць, сабрацца з думкамі. Віктар не хадзіў самотна па вуліцы пасля таго, як балюча пакрыўдзіў бацьку і жонку, не шукаў такога прытулку, дзе можна было б спакойна абдумацца, заглянуць самому сабе ў душу. Кулакоўскі.

2. Перадумаць, прыйсці да іншага рашэння. Дзядок перш здзіўлена вылупіў вочы, потым хацеў усміхнуцца, але абдумаўся і замест гэтага напусціў на сябе дзелавы выгляд. Зарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)