царкоўнаславя́нскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да набажэнскай пісьменнасці ўсходніх і паўднёвых славян. Сымон-кантычнік.. гугнявіў нараспеў незразумелыя царкоўнаславянскія словы. Бядуля.

•••

Царкоўнаславянская мова — літаратурная мова ўсходніх і паўднёвых славян перыяду 11–17 стст., якая падверглася ўплыву жывых славянскіх моў і ўтварыла мясцовыя варыянты (ізводы).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пеана́ж, ‑у, м.

Сістэма кабальнай, напаўпрыгонніцкай залежнасці селяніна, парабка ад землекарыстальніка ў краінах Лацінскай Амерыкі і паўднёвых штатах ЗША.

[Фр. péonage ад ісп. peón — падзёншчык.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́шчар, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Буйная млекакормячая жывёліна некаторых паўднёвых краін, якая мае пакрытае рагавой луской цела, невялікую галаву, доўгі хвост і кароткія лапы з моцнымі кіпцюрамі.

2. Устарэлая назва некаторых вымерлых паўзуноў і земнаводных.

|| прым. я́шчарны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

за́друга, ‑і, ДМ ‑друзе, ж.

1. Гіст. Патрыярхальная сямейная абшчына ў паўднёвых славян.

2. Сельскагаспадарчы вытворчы кааператыў у Сацыялістычнай Федэратыўнай Рэспубліцы Югаславіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вало́ўскі (маркач) ’валашскі’ (Кліх.). Валоўскі < *валошскі да валах ’назва паўднёвых раманскіх народаў’. Гл. валошка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аранжарэ́я, ‑і, ж.

Цёплае зашклёнае памяшканне для вырошчвання і зімоўкі паўднёвых раслін або для несезоннага атрымання пладоў, гародніны і кветак; цяпліца. Аранжарэі Батанічнага саду. □ Якіх толькі раслін не ўбачыш пад шклянымі дахамі аранжарэй! В. Вольскі.

[Фр. orangerie.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

санда́лавы і санта́лавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да сандала ​1 (саптала). Сандалавае дрэва. // Здабыты, зроблены з сандалу (санталу). Сандалавая фарба. Сандалавая шкатулка.

2. у знач. наз. санда́лавыя, ‑ых. Сямейства паўднёвых раслін (траў, кустоў, радзей дрэў).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

багамо́л, ‑а, м.

1. Набожны чалавек, які многа моліцца, ходзіць на багамолле. Нягледзячы на ранні час, па абодва бакі вуліцы стаялі на каленях багамолы, злажыўшы перад сабою рукі. Машара.

2. мн. (багамо́лы, ‑аў). Атрад драпежных насякомых паўднёвых краін.

[Назва дадзена па знешняму выгляду, які нагадвае позу чалавека ў час малення.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

майда́н, ‑а, м.

1. Плошча, дзе збіраюцца сходы, адбываюцца базары (у паўднёвых абласцях РСФСР). Позна ўвечары на майдане, дзе збіраліся на сходы і гульні, ясна гарэлі вогнішчы. Самуйлёнак.

2. У археалогіі — асобы від курганоў, старажытных магіл, звычайна раскапаных зверху.

[З араб. majdān, mainān.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пео́н ​1, ‑а, м.

Спец. Чатырохскладовая вершаваная стапа антычнай метрыкі з трох ненаціскных і аднаго націскнога склада.

[Грэч. paiēōn.]

пео́н ​2, ‑а, м.

Селянін, батрак у краінах Лацінскай Амерыкі і ў паўднёвых штатах ЗША, які ператварыўся ў выніку кабальнай залежнасці ў раба.

[Ад ісп. peon — падзёншчык, батрак.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)