перадра́ць, -дзяру́, -дзярэ́ш, -дзярэ́; -дзяро́м, -дзераце́, -дзяру́ць; -дра́ў, -ра́ла; -дзяры́; -дра́ны; зак. (разм.).

1. што. Разадраць папалам, на часткі.

П. паперу.

2. што. Падраць, разадраць усё, многае, доўга носячы.

П. адзенне.

3. каго. Задраць, забіць (пра ўсіх, многіх жывёл, птушак).

4. што. Пацерці на тарцы ўсё, многае.

П. усю бульбу.

|| незак. перадзіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Пашаты́рыць ’пацерці, памыць’ (Ян.). Да па‑ і шатьірыць, якое, відаць, утварылася ў выніку кантамінацыі лексем шараваць і церці (гл.). Галосны ‑ы‑ прыдае экспрэсіўнасць, як бел. ударыць Адарыць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ По́тра ’сумесь ячнай саломы і сена’ (Сцяшк. Сл.), лотра, путра ’пацяруха’: ceno перасохла, і багато лотры насыпалосо (Мат. Гом., ТС). Утворана ад пацерці (< по- і г©ерці, гл.), параўн. пацяруха, потруха (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пацёрты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад пацерці.

2. у знач. прым. Са слядамі доўгага карыстання; паношаны. Пацёрты партфель. Пацёртае паліто. □ Няскладны машыніст у пацёртай нямецкай форменцы быў заняты не зусім звычайнай для яго працы справай. Лынькоў.

3. перан.; у знач. прым. Разм. Змардаваны, змарнелы. Пацёрты твар. Пацёрты выгляд.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перетере́ть сов.

1. (трением) пераце́рці, мног. папераціра́ць;

перетере́ть верёвку пераце́рці вяро́ўку;

2. (растереть) сце́рці, паце́рці, расце́рці, мног. парасціра́ць;

перетере́ть таба́к сце́рці (паце́рці, расце́рці) тыту́нь;

3. (вытереть — обо всём, многом) пераце́рці, выце́рці, павыціра́ць;

перетере́ть посу́ду пераце́рці (выце́рці, павыціра́ць) по́суд;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

помя́ть сов.

1. памя́ць; (покомкать) пакамячы́ць;

2. (подавить) паці́снуць, падушы́ць, (много, долго, неоднократно) пападу́шваць, пападушы́ць; (размять) паце́рці, патаўчы́;

3. (помесить) памясі́ць, (долго, неоднократно) папаме́шваць, папамясі́ць;

4. (потоптать) патапта́ць;

5. (лён, пеньку) паце́рці;

6. перен., прост. пабі́ць, (много, неоднократно) папабіва́ць, папабі́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пацяру́ха, поцеру́ха ’пацёртае сена, салома, тытунь’, ’дробязнае, не вартае ўвагі’ (ТСБМ, Янк. 1, Мал., Гарэц., Кольб., ТС; КЭС, лаг.; беласт., чэрв., Сл. ПЗБ), брэсц., драг. потыру́ха, путэру́ха ’адыходы ад сена, саломы’ (Сл. Брэс.). Укр. валынск., падольск. потеру́ха ’тс’. Да паце́рці < це́рці (гл.). Аб суфіксе ‑уха гл. Сцяцко, Афікс. наз., 71.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

истере́ть сов.

1. (измельчить трением) сце́рці, паце́рці;

2. (повредить, поранить) сце́рці, мног. пасціра́ць;

3. (уничтожить) сце́рці;

◊

истере́ть в порошо́к сце́рці на парашо́к;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сука́ч 1 ’сукала’ (Сл. Брэс., Тарн.; кам., пруж., ЛА, 4), ’стрыжань, на які надзяваюць цэўку’ (Мат. Гом.). Да сукаць (гл.).

Сука́ч 2 ’завучаная, зблытаная нітка’ (беласт., Сл. ПЗБ), ’сукаратка’ (в.-дзв., Шатал.), сукачы́, сукачэ́ ’скручаныя пасмы конскай грывы’ (ваўк., Сл. ПЗБ), ’бруд на целе’ (маст., Сл. ПЗБ). Да сукаць (гл.). Да апошняга значэння параўн. рус. наўг. сука́рка ’бруд на целе, які “скачваецца”, калі пацерці скуру’, гл. сукарак.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

расце́рці, разатру́, разатрэ́ш, разатрэ́; разатро́м, разатраце́, разатру́ць; расцёр, -це́рла; разатры́; расцёрты; зак.

1. што. Тручы, размяць, раздрабніць, ператварыць у аднародную масу.

Р. тытунь.

2. што. Націскаючы, размазаць па якой-н. паверхні.

Р. крэм на руках.

3. каго-што. Зрабіць масаж, моцна пацерці.

Р. спіну.

4. што. Ходзячы, ездзячы, пратаптаць, пракласці (сцежку, дарогу і пад.; разм.).

Р. дарогу.

|| незак. расціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. расціра́нне, -я, н. і расці́рка, -і, ДМ -рцы, ж.

|| прым. расці́рачны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.) і расціра́льны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.; спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)