буза́¹, -ы́, ж.
1. Рэшткі вадкасці разам з асадкам; падонкі.
На дне бочкі засталася адна б.
2. Пітво з проса, грэчкі, ячменю, распаўсюджанае ў Крыме і на Каўказе.
3. Адклады на дне вадаёмаў.
Дзеці плюхаюцца ў бузе.
|| прым. бузяны́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падо́нне, ‑я, н., зб.
Тое, што і падонкі (у 2 знач.). [Бацька:] — Нічога ты [Стась] яшчэ не ведаеш. Тваё гора, што часта аціраешся сярод такога падоння. Губарэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкі́ды, ‑аў; адз. няма.
Непрыгодныя рэшткі чаго‑н., адходы; смецце; нечыстоты. Адкіды вытворчасці. Адкіды арганізма. // перан. Падонкі чалавечага грамадства, маральна апусцелыя людзі, злачынныя антыграмадскія элементы. Адкіды грамадства.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скалатня́ ‘муць, падонкі’ (Нас., Байк. і Некр.). Дэрыват ад скалаціць < калаціць (гл.) з суф. ‑н(я).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
отре́бье ср., устар., прям., перен. паза́дкі, -каў ед. нет, падо́нкі, -каў ед. нет.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
То́лаг ’падонкі, буза’ (Ласт.). Няясна; відаць, звязана са славац. talug ’гной у ране’, н.-луж. taług, tałog ’гной, гнойная маса’, серб.-харв. та́лог, tolȏg ’асадак, падонкі’, балг. та́лог ’асадак, ціна, іл’, макед. талог ’тс’. Прасл. *talogъ ’асадак’, якое звязваюць з *talъ ’талы, бясснежны’ (Шустар-Шэўц, 1496, гл. талы) і, магчыма, з *toliti ’паміраць; супакойваць’ (Бязлай, 4, 151), параўн. таліць 1, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
атрэ́п’е, ‑я, н., зб.
1. Адыходы, якія атрымліваюцца пры трапанні лёну, пянькі.
2. Старое, зношанае адзенне; лахманы. Хадзіць у атрэп’і.
3. перан. Элементы грамадства, якія дайшлі да маральнага разлажэння; падонкі. [Арцыховіч:] — Ды што з гэтым белагвардзейскім атрэп’ем гаварыць! Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ато́нне ’астатак, падонкі’ (Касп.). Рус. дыял. ото́нок, ото́ночка ’тонкая абалонка, шкарлупіна’. Няясна. Відаць, ад кораня тон‑ (тонкі) праз дзеяслоў, зафіксаваны ў Даля отонить ’зрабіць тонкім’ (з *otonьnьje). Магчыма, кантамінацыя з адонне (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́гма ’расплаўленая сілікатная маса высокай тэмпературы, якая ўтвараецца ў глыбінях зямлі’ (ТСБМ), было запазычана праз рус. ці польск. мовы ў якасці навуковага тэрміна, які з грэч. μάγμα ’падонкі, буза, калатушка’ (Лёхін, 414).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
буза́ 1, ‑ы, ж.
1. Рэшткі вадкасці, падонкі. На дне бочкі адна буза асталася.
2. Лёгкае хмельнае пітво з проса, грэчкі, ячменю, пашыранае галоўным чынам у Крыму і на Каўказе.
3. Адклады на дне вадаёмаў (рэк, сажалак, азёр), якія складаюцца з найдрабнейшых частак мінеральных і арганічных рэчываў.
буза́ 2, ‑ы, ж.
Разм. Скандал, шум.
[Перс. buzä.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)