Verbum

Вярту́н ’жвавае дзіця’ (Жд., 3); ’непаседа, дураслівец’ (БРС, Шат.); ’вяртлявы чалавек’ (Бяльк.); ’від жука з сямейства Gyrinidae’ (БРС, КТС); ’турман’ (БРС); ’від хваробы хваіны’ (БелСЭ); ’вір’ (КТС). Укр. вертун ’вяртлявы чалавек, непаседа’; ’страказа’; ’турман’, вертуне́ць ’кажан’, рус. вертун ’непаседа’; ’кулік’; ’ручны свердзел’, свярдл. ’круглае палена’, кастр. ’мянёк’, урал. ’матыліца’, пск. ’ненадзейны, ветраны чалавек’, вертунок ’турман’. Усходнеславянскае ўтварэнне ад асновы вьрт‑ (vьrt‑) і суф. ‑ун (< unъ). Да вярце́ць (гл.).

Жа́гаўка ’шчупак, Esox’ (Мат. Гом., З нар. сл., 277), ’непаседа’ (Мат. Гом.), жагла́к ’шчупак’ (Мат. Гом.). Улічваючы значэнне ’непаседа’, супастаўляецца з жыг ’момант’, жыга, жыгун ’непаседа’, г. зн. звязваецца з коранем слоў жагаць, жыгаць ’бліскаць’ (гл.) праз сэнс ’хутка гарэць’, адкуль ’хутка рабіць’, ’быць хуткім’. Іншая магчымасць: жыгаць ’кусаць’. У абодвух выпадках прамежкавыя формы — незафіксаваныя прыметнікі *жагавы (*жиговъ, *жаговъ?), *жаглы ’хуткі’ або ’куслівы’. Не выключана, што жа́гаўка звязваецца з ’хуткім’, а жагла́к (параўн. жа́гліўка, жа́гляўка) — з ’куставым’.

Круце́ль ’хітрун, махляр’ (ТСБМ, КЭС, лаг., Яруш., Касп.), ’непаседа’ (Нар. словатв.). Да круціць ₂ (гл.).

◎ Прабі́тнік ’непаседа’ (Інстр.), прабітны ’пранырлівы’ (Мат. Гом.). Да прабіць. Параўн. таксама разбітым (гл.), рус. пробойный ’пранырлівы’, чэш. probity ’пранырлівы, пракуда; махляр’.

◎ Латашы́цца іўеў. ’таптацца, аблюбоўваць месца’, швянч. ’старацца, клапаціцца’ (Сл. паўн.-зах.). Утворана ад *латоха, параўн. рус. уладз., варонеж., арл., лотоха ’клапатун, клапатуха’, ’мітуслівы, непаседа’.

Анцію́д(а) ’непаседа, благі чалавек’ (Касп.). Узнікла ў выніку кантамінацыі з Анціхрыст і Іуда, параўн. Юда. Магчыма, як табуістычная назва чорта. Рус. дыял. анчиюд (Пск. сл.) ’анціхрыст’.

Ла́харыца ’непаседа’ (гом., Мат. Гом.). Да ла́хаць ₁ (гл.). Утварэнне, аналагічнае з рус. смал., арл. ла́харь ’каханак’. Параўн. бел. ле́пар, ду́мар, чы́тар (Сцяцко, Афікс. наз., 29–30) + суф. ‑іца.