наме́рзнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -зне; намёрз, -ме́рзла; зак.
Замярзаючы, утварыцца, нарасці на паверхні чаго-н. (пра лёд і пад.).
Каля калодзежа намерзла (безас.).
|| незак. намярза́ць, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нарасці́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
нарашчу́ |
наро́сцім |
| 2-я ас. |
наро́сціш |
наро́сціце |
| 3-я ас. |
наро́сціць |
наро́сцяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
нарасці́ў |
нарасці́лі |
| ж. |
нарасці́ла |
| н. |
нарасці́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
нарасці́ |
нарасці́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
нарасці́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
кіла́, ‑ы, ж.
1. Разм. Тое, што і грыжа.
2. Хвароба крыжакветных раслін, пры якой на карэнні ўтвараюцца нарасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нараста́ць несов., в разн. знач. нараста́ть; (о наросте — ещё) образо́вываться; см. нарасці́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наме́рзнуць, ‑зне; пр. намёрз, ‑мерзла; зак.
Замярзаючы, утварыцца, нарасці на паверхні чаго‑н. (пра лёд і пад.). Ля студні намерзла высока і подступу каню не было. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Наспары́ць ’нарасці ў вялікай колькасці’ (полац., Нар. лекс.), ’іназбірацца’ (міёр., Нар. сл.). Да спор ’прыбытак, нарашчэнне’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
панараста́ць, ‑ае; зак.
1. пераважна безас. Нарасці, вырасці ў вялікай колькасці. У той год з вясны вельмі дажджыла і ўсюды панарастала шмат травы. Сачанка.
2. Утварыцца ў выглядзе нарасту ў многіх месцах. Лёдам скавала шыбы, тоўстыя гузакі панарасталі па краях. Ус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нараста́ць, ‑ае; незак.
1. Незак. да нарасці.
2. Павялічвацца ў памерах. Ад наносаў пяску нарастае бераг рэчкі.
3. Павялічвацца па сіле, узрастаць. Шум цягніка набліжаўся, нарастаў, ён пераходзіў у грукат. Лынькоў. Сцяпан адчуў, як у яго зноў нарастае гнеў. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сукале́нка ’вузел у сцябле саломы’ (Касп.), сукале́нкі ’суставы пальцаў’ (Сл. ПЗБ, ЛА, 3), сукале́нца ’вузел кушчэння’ (Нас., Юрч. Вытв.), сукале́нцы ’тс’ (Сл. ПЗБ), ’калены сцябла’, ’нарасці на ніжняй частцы нагі ў пеўня’ (Нар. сл.), сукале́нца ’перагіб, сустаў’ (Бяльк.), сукале́нца, сукале́нны ’які мае шмат парасткаў, сучкоў’ (Нас.). Да калена (Борысь, Prefiks., 134), гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кіла́ 1 ’грыжа’ (ТСБМ, Шат., Нас., Касп., Мядзв., Яруш., Бяльк., Сержп. Грам., Нік., Няч.). Укр. кила, рус. кила ’тс’, балг. кила ’пухліна’, серб.-харв. ки̏ла, славен. kíla ’тс’, польск. kiła, чэш. kyla, славац. kyla ’тс’. Прасл. kyla ’пухліна, нараст’ адпавядае літ. kū́la ’тс’. Балта-славянская інавацыя. Іншыя і.-е. паралелі ненадзейныя (Фасмер, 2, 232; ЕСУМ, 2, 432).
Кіла́ 2 ’хвароба крыжакветных раслін, пры якой на карэнні ўтвараюцца нарасці’ (ТС). Гл. кіла 1.
Кіла́ 3 ’проігрыш у картачнай або шахматнай гульні’ (Нас.). Да кіла 1. Параўн. надарвацца ва ўскосным значэнні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)