па-над, прыназ. з Т.
Ужыв. пры ўказанні на каго-, што-н., над якімі ў пэўным кірунку адбываецца рух, дзеянне або зверху над якімі што-н. адбываецца.
Песні плылі па-над гаем.
Гучыць голас міру па-над светам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
по-над предлог с твор. па-над (чым).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наві́снуць, -ну, -неш, -не; навіс, -сла; зак.
1. Спусціцца, звесіцца нізка над чым-н., на што-н.
Валасы навіслі на вочы.
Над ракой нізка навіслі вербы.
2. Распасцерціся, апусціцца, размясціцца нізка над чым-н.
Туман навіс над ракой.
Ноч навісла над горадам.
3. перан., над кім-чым. Узнікшы, з’явіўшыся, пачаць пагражаць каму-, чаму-н.
Над краінай навісла небяспека.
|| незак. навіса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
маркі́за
‘навес над акном, дзвярыма’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
маркі́за |
маркі́зы |
| Р. |
маркі́зы |
маркі́з |
| Д. |
маркі́зе |
маркі́зам |
| В. |
маркі́зу |
маркі́зы |
| Т. |
маркі́зай маркі́заю |
маркі́замі |
| М. |
маркі́зе |
маркі́зах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
папячы́цельства, -а, н.
1. Меры па апецы над кім-н.
Устанавіць п. над сіратой.
2. У дарэвалюцыйны час: установа для апекі над кім-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гарбе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак. (разм.).
Старанна, настойліва працаваць над чым-н.; карпець.
Г. над дысертацыяй.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
над (нада), прыназ. з Т.
1. Ужыв. пры абазначэнні размяшчэння, знаходжання каго-, чаго-н. зверху, паверх каго- ці чаго-н.; у непасрэднай блізкасці да таго, што названа залежным словам.
Туман над возерам.
Нада мной.
Вёска над Прыпяццю.
2. Ужыв. для абазначэння накіраванасці дзеяння на што-н., засяроджанасці на чым-н.
Працаваць над творам.
Сядзець над задачай.
3. У спалучэнні з займеннікам «усе» паказвае на вышэйшае праяўленне ўласцівасцей дадзенага прадмета.
Мароз над усімі маразамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разве́ситься сов. разве́сіцца;
над реко́й разве́сились и́вы над рако́й разве́сіліся ве́рбы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
над, нада предл.
1. с твор., в разн. знач. над, надо;
над ле́сам наві́сла хма́ра — над ле́сом нави́сла ту́ча;
пе́сня гучы́ць над во́зерам — пе́сня звучи́т над о́зером;
мець ула́ду над кім-не́будзь — име́ть власть над ке́м-л.;
нада мно́й — надо мно́й;
ду́маць над матэрыя́ламі для газе́ты — ду́мать над материа́лами для газе́ты;
працава́ць над сабо́й — рабо́тать над собо́й;
мець перава́гу над чым-не́будзь — име́ть преиму́щество над че́м-л.;
2. с твор. в сочет. с мест. усе́ указывает на высшее проявление свойств данного предмета;
маро́з над усі́мі мараза́мі — всем моро́зам моро́з
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
накпі́ць сов. (з каго, чаго) насмея́ться (над кем, чем), поиздева́ться (над кем, чем), пошути́ть (зло) (над кем, чем), подшути́ть (зло) (над кем, чем)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)