шу́шамець, ‑і, ж.
Абл. Смецце. У тыя дні складаліся кантрольныя лічбы, самакрытычная мятла вымятала з самых цёмных кутоў усялякую шушамець. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Метлі́на ’мятліца ў жыце’ (Растарг.). Да мятла 1. Параўн. там жа мятлі́на (павелічальнае) ’мятла’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мятлі́нак ’трава мятліца, Agrostis, L.’ (слонім., Сцяшк. Сл.). Відаць, з польск. miotlina, mietlina ’благая мятла’. Да мятла© (гл.).⇉.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мятла́цца, метла́цца ’матляцца’ (ТС). У выніку кантамінацыі метли ’мятла’ і матляцца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мяцёлка ’мятла’, ’суквецце некаторых раслін’, ’мятліца’ (ТСБМ), ’доўгія валасы на канцы хваста ў каровы’ (шчуч., Сл. ПЗБ), мяцёлачкі ’адросткі пер’я ў птушкі ў час лінькі’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Укр. мете́лочки ’смеццевы клапоўнік, венічкі, Lepidium ruderale L.’, міте́лка ’венік’, рус. метёлка ’тс’, ’суквецце раслін’. Усх.-слав. Да мятла́ 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мятлі́шча, метлі́шчэ ’ручка мятлы’ (ТС). Да прасл. metъlisko/metъlišče. Гл. мятла́ 1. Аналагічна в.-дзв. мітлавішча ’тс’ з суфіксальным нарашчэннем ‑ov‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мётлы (мн. л.) ’сонечныя палосы-прамяні паміж хмарамі’ (брэсц., Нар. лекс.). Параўн. польск. miotła ’агонь з хваста каметы’. Да мятла́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
садра́цца, здзярацца; зак.
Разм.
1. Злупіцца, зняцца (пра кару, скуру і пад.). З павязкамі на пальцах садралася і скура. Паўлаў. // Адклеіцца і адваліцца ад якой‑н. паверхні. Афіша садралася.
2. Ад доўгага карыстання стаць непрыгодным (пра венік, мятлу і пад.). Венік зусім садраўся.
3. З’ехаць, зваліцца з насадкі. Мятла садралася з кійка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Памяло́ ’венік з яловых, сасновых, бярозавых галінак, надзеты на палку, для вымятання або абмятання чаго-н.’ (ТСБМ), памело́ (ТС), памяла́, памяло́, помыло́ (Сл. ПЗБ) ’тс’. Рус. помело́ ’тс’, укр. помело́ ’мятла, памяло’, польск. pomiotło, чэш. pometlo. Да месці, мяту (гл.) з суф. ‑lo.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мяцёлка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
1. Тое, што і мятла. А вілы, граблі і мяцёлкі,.. Каля варот адны стаялі — Таксама працы ўжо чакалі. Колас.
2. Спец. Суквецце некаторых раслін, якое нагадвае па форме мятлу. Бездапаможна пнуцца ўгару сіва-зялёныя мяцёлкі аўса. Брыль.
3. Абл. Мятліца. Улетку па гэтай дарозе вазілі з паплавоў сена, мяккае, як воўну, жыта напалам з гірс[о]й і мяцёлкай. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)