◎ *Пасшыме́чваць, драг. посшымэчуваты ’паскідваць, параскідаць’ (Клім.). Генетычна да шамацець ’шумець, шапацець’, але семантыкай бліжэй да рус. кур., дан. шемотну́ться ’кінуцца’. Паходзіць з аргатычнай прыстаўкі ше‑ і метать ’кідаць’ (Гараеў, 421; Фасмер, WuS, 3, 200; ён жа, 3, 427).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Смята́нне ‘вылет пчалінай маткі (на аблёт)’ (Мат. Гом.). Параўн. рус. смётываться, смета́ться ‘аб роі, які толькі што адраіўся; пасля выхаду з вулля асесці кучкай’ (Даль, без лакалізацыі) < метать(ся) ‘кідаць(ца)’. Беларускае, відаць, з рускай, улічваючы адзінкавасць фіксацыі і лінгвагеаграфію.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мета́ние ср.
1. (бросание) кі́данне, -ння ср.;
мета́ние копья́ кі́данне кап’я́; см. мета́тьI 1;
2. (икры) нерастава́нне, -ння ср.;
мета́ние икры́ начина́ется в апре́ле нерастава́нне пачына́ецца ў красавіку́; см. мета́тьI 2;
3. карт. банкава́нне, -ння ср.; см. мета́тьI 3;
4. (суетня) мітусня́, -ні́ ж.; бе́ганне, -ння ср.; бегані́на, -ны ж., го́йсанне, -ння ср.; см. мета́ться 1.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
промета́тьI сов.
1. (метать в течение какого-л. времени) пракі́даць;
2. карт. прабанкава́ць;
промета́ть банк карт. прабанкава́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Матрасі́ць матрашы́ць, мытрашы́ць ’імжэць, сеяць, як праз сіта (пра дождж)’ (Бяльк., Растарг.; чачэр., Мат. Гом.). Укр. мотроши́ти ’церушыць (аб снезе)’, рус. мотроси́ть, мотро́сить ’марасіць’, бран. мотроши́ть ’тс’, наўг. ’церушыць дробнымі сняжынкамі’. Усходнеславянскае. Фасмер (2, 664) узводзіць да метать і роса. Якабсон (Slav. Word, 2, 614) лічыць гэта кантамінацыяй мороси́ть і мотать.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
би́сер м. бі́сер, -ру м.; па́церкі, -рак, ед. па́церка, -кі ж.;
◊
мета́ть би́сер перед сви́ньями сы́паць бі́сер (пе́рлы) перад сві́ннямі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гром прям., перен. гром, род. гро́му м.,
◊
(как) гром среди́ я́сного не́ба (як) гром сяро́д я́снага не́ба;
мета́ть громы и мо́лнии дава́ць перуно́ў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ікра́ ж., в разн. знач. икра́;
кла́сці ікру́ — мета́ть икру́;
ке́тавая і. — ке́товая икра́;
баклажа́нная і. — баклажа́нная икра́;
зярні́стая і. — зерни́стая икра́;
па́юсная і. — па́юсная икра́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пяру́н (род. Перуна́) м., миф. Перу́н
пяру́н (род. перуна́) м. уда́р гро́ма;
◊ каб цябе́ п. забі́ў! — чтоб тебя́ гром разрази́л!;
сы́паць перуны́ — мета́ть гро́мы и мо́лнии
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Апраме́тная ’пекла’, апраметны ’пякельны, сапраўдны’ (БРС), вопрамець ’хутка’ (Бяльк.); рус. опрометный ’легкадумны’, опрометью ’хутка, шпарка’, опрометывать ’не папасці ў цэль, кінуць няўдала’, опрометнуться ’кінуцца, пабегчы’, смален. вопрымя ’хутка’ (Дабр.), укр. промітний ’спрытны’. Бернекер (2, 40) высунуў думку пра сувязь рус. опрометью з метать, як прымае Фасмер (3, 146) і з пэўнымі ўдакладненнямі Шанскі (КЭСРЯ, 234). Бел. семантыка, аднак, патрабуе далейшых удакладненняў для апраметны, апраметная. Магчыма, з *окромѣшная < кромѣшная; у выніку дээтымалагізацыі. Тьма кромѣшьная ’знешняя цемра’ (адзначаецца ўжо ў Астраміравым евангеллі (1056)), ’месца пакарання нягоднага раба, пекла’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)