калыха́цца, -лышу́ся, -лы́шашся, -лы́шацца; -лышы́ся; незак.
Мерна рухацца зверху ўніз ці з боку ў бок; гайдацца, хістацца.
К. на ветры.
К. на вадзе.
К. на арэлях.
|| аднакр. калыхну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ма́ятнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Стрыжань або ланцуг з цяжарам на ніжнім канцы, які мерна вагаецца з боку ў бок у падвешаным стане.
Насценны гадзіннік з маятнікам.
2. Рухомае кольца ў ручным ці кішэнным гадзінніку, якое рэгулюе ход.
|| прым. ма́ятнікавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мадэра́та,
1. прысл. Мерна, не спяшаючыся (пра тэмп выканання музычнага твора).
2. нескл., н. Музычны твор або яго частка ў мерным тэмпе.
[Ад іт. moderato — мерна.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́ра, ‑ы, ж.
Уст. Ліра 1 (у 2 знач.). У спевы ўпляталіся рыпучыя галаслівыя гукі леры. Мурашка. Рукі мерна корбу леры круцяць. Ліхадзіеўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ма́ятнік ’пруток ці ланцуг з цяжарам на канцы, якія мерна вагаюцца з боку ў бок у падвешаным стане’, ’колца гадзінніка, якое рэгулюе яго ход’ (ТСБМ, Бяльк.). Відавочна, з рус. мовы. Да ма́яць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ле́насць, ‑і, ж.
Абл. Уласцівасць ленага. [Грынь] не мітусіўся, не спяшаўся, — то стаяў, то хадзіў мерна, з нейкай дзіўнай ленасцю ў хадзе, у рухах. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ма́ятнік, ‑а, м.
1. Металічны пруток або ланцуг з цяжарам на канцы, які мерна вагаецца з боку ў бок у падвешаным стане. Мерна цікаў насценны гадзіннік, і яго маятнік, як дыск месяца, цьмяна пабліскваў, паволі раскачваючыся за мутным шклом. Лынькоў. Нечакана прывычнае, манатоннае пагойдванне маятніка спынілася: відаць, гіра апусцілася на ўсю даўжыню ланцужка. Даніленка.
2. Колца кішэннага і ручнога гадзінніка, якое рэгулюе яго ход.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разду́м’е, ‑я, н.
Разм. Роздум. У раздум’і пастаяў .. [Амелька] хвіліну і палез на гару. Чорны. Памалу, мерна крок за крокам У сваім раздум’і адзінокім Дадыбаў бацька скора к дому. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вага́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.
Мерна разгойдваць што‑н. зверху ўніз або з боку ў бок. Мікалай трымаў у горне лямех, высокі пажылы мужчына вагаў рычаг ад мяха. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ша́рхаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Утвараць прыглушаны гук, шум. Мерна, роўна шархала .. [піла], уядалася ў крамяную белую моц дрэва. Мележ. Чуваць ненадакучлівы голас экскурсавода, і асцярожна шархае мноства .. ног... Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)