морщи́на маршчы́на, -ны ж., змо́ршчына, -ны ж., разг. маршча́к, -ка́ м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змо́ршчына, ‑ы, ж.
Разм.
1. Маршчына (на твары, на целе). Твар .. [чалавека] быў немалады, абветраны, парэзаны частымі зморшчынамі. Хадкевіч. На высокім ілбе ў Івана ляжалі глыбокія зморшчыны. Новікаў.
2. Няроўнасць, складка на чым‑н. Разгладзіць зморшчыны на вопратцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Агры́бяць ’вельмі пастарэць’ (Шат.). Відаць, калька з польск. zgrzybieć ’тс’. Апошняе да grzybieć ’зморшчыцца як грыб’, grzyb ’грыб’. Параўн. ірл. gerbach ’складка, маршчына’ (Петарсан, Vergl. Wortst., 12).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мархля́к, морхля́к ’пучок маршчын’ (Клім.). Да морхлы. Параўн. укр. мо́рхлий ’зморшчаны, маршчыністы (аб пладах)’, рус. арханг., сіб. морхи́ ’маршчыны, няроўнасці, складкі на адзежы’. Роднасныя да маршчы́на (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скла́дкаI
1. (ткани, бумаги) скла́дка, -кі ж.;
2. (лица) маршчы́на, -ны ж.;
3. геол. скла́дка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
*Ме́рхаць, ме́рхоть ’рабізна на вадзе ад хуткага цячэння’ (паўд.-усх., Бел.-рус. ізал.). З укр. мовы. Параўн. мо́рхлий ’зморшчаны’, моршо́к ’маршчына’, ме́рхнути ’гаснуць, губіць бляск’, ’жухнуць’. Да моршчыцца (гл.). Параўн. таксама ЕСУМ, 3, 518.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скла́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.
1. Роўна складзеная ў дзве столкі і загнутая палоска на тканіне, паперы.
Пашыць спадніцу ў складкі.
2. Прамалінейны згіб на штаніне.
Штаны з адпрасаванымі складкамі.
3. Няроўнасць, хвалісты згіб на тканіне, паперы.
С. на паліто.
4. Адвісласць або маршчына на скуры, целе.
Адвіслыя складкі на шыі.
5. Згіб у пластах зямной кары.
Складкі горных парод (спец.).
|| памянш. скла́дачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Моршанкі, моршні ’прымітыўны скураны абутак’ (Малч.). З рус. поршни, поршень ’тс’, ст.-рус. поръшьнь, якія Вахрас (Наим. об., 157, 160) збліжае з рус. порхлый ’рыхлы, мяккі’ (гл. таксама Фасмер, 3, 337). М‑ пад уплывам лексемы маршчына, моршчыць. Тое ж і ва ўкр. морщун, сумск. моршень ’прымітыўны абутак з аднаго кавалка скуры’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
борозда́
1. с.-х. (складка земли) баразна́, -ны́ ж.; (углубление) разо́ра, -ры ж.;
2. перен. баразна́, -ны́ ж., разо́ра, -ры ж., маршчы́на, -ны ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Карзі́на ’кашолка’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Яруш.), ’кош з лазы’ (Нар. сл., Яшк.), карзінка ’кош’ (Мат. Маг.). Зыходзячы з формы і значэння лексемы корзаць (гл.), карзіна вытворнае ад корзаць: бел. корзаць ’плесці’, укр. корзити ’плесці, моршчыцца’. Магчыма, сюды ж рус. корза ’старая (= маршчыністая)’. Параўн. лат. kur̄za ’маршчына’ (Фасмер, 2, 327). Праз значэнне ’плесці’ корзаць звязана з карзіна. Адносіны ўсходнеславянскіх і латышскіх паралелей няясныя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)