◎ Лагоўе ’логава, месца, дзе знаходзіцца воўчы вывадак’ (Сцяшк.), лагоуя ’лежыва’ (Сл. паўн.-зах.). Да логава (гл.), трансфармаванае суфіксам ‑ьje.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лугаві́шча ’логава свіней, ямка, якую нагарнулі куры’ (паст., Сл. ПЗБ). Да лагаві́шча, логава (гл.). Аб пераходзе а > у гл. Карскі (1, 112–113).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лагаві́ла, логовьіло ’логава’ (Клім.), ’сцелішча, поле, на якім сцелюць лён’ (Выг., Уладз.). Да логава (гл.). Аб суфіксе ‑іл‑а гл. Сцяцко, Афікс. наз., 42.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перая́рак, ‑рка, м.
Жывёла мінулагодняга прыплоду (пераважна пра авечак, ваўкоў). Да логава падышлі чацвёра леташніх ваўчанят-пераяркаў. «Маладосць». Калі самка [ваўка] гіне, самец бярэ сабе новую з пераяркаў. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ло́гавішча ср.
1. см. ло́гава 1;
2. охот. (место массового расположения зверя) ле́жбище, лёжка ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лагво ’логава, месца, дзе знаходзіцца воўчы вывадак’ (Сцяшк., Яўс., Мат. Гом., Др.-Падб., Бяльк., Янк. II; браг., Шатал.), укр. ло́гво, лі́гво, рус. ло́гво ’тс’ (Даль). Усходнеславянскі варыянт лексемы логава (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́йна ’логава, беспарадак’ (Янк. III). Гл. гайно́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зале́гчы, -ля́гу, -ля́жаш, -ля́жа; -лёг, -ле́гла і -лягла́, -ло́; заля́ж; зак.
1. Легчы надоўга.
З. ў логава.
2. Размясціцца дзе-н. скрытна.
З. ў засаду.
З. ў акопах.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца, памясціцца.
Руда залегла на глыбіні двух метраў.
Трывога залягла ў сэрцы (запала).
|| незак. заляга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Гайно́ ’бярлога, логава’ (БРС, Шат., Бяльк., Мат. Гом., 3, Шатал.); ’бярлог’ (Яшк., Касп., Грыг., Мядзв.), таксама ’гняздо’ (Мат. Гом., 3), га́йна ’логава, беспарадак’ (Янк. III). Укр. гайно́ ’гной, кал; падсцілка з саломы для жывёлы; бярлога; беспарадак’, рус. га́йно́ ’гняздо, логава звера; гняздо птушкі; сабачая будка, палатка; хлеў; падсцілка для свіней і да т. п’. Няма ў слоўніках Слаўскага і Фасмера. Рудніцкі (531) хоча бачыць тут эўфемізм для зыходнага слова *govьno. Няпэўна. Невядома, ці ёсць нейкая сувязь з чэш. hejno, славац. hajno, польск. дыял. gajno ’стада авечак, сагнаных разам’ (аб гэтых словах гл. Махэк₂, 164).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раску́лтацца ’раскалмаціцца’ (ашм., Стан.). Паводле аўтара слоўніка, да гу́лта ’логава свінні ва ўскалмачанай саломе’ (там жа), няяснага паходжання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)