аса́, ‑ы; мн. восы, восаў; ж.

Перапончатакрылае з джалам насякомае. Залацістымі іголкамі прашывалі паветра навокал яго [ствала дрэва] імклівыя жоўтыя восы. Лынькоў.

•••

Асою лезці ў вочы гл. лезці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нахра́пам, прысл.

Разм. Дзёрзка, нахабна. Браць нахрапам. Лезці нахрапам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пішчо́м нареч., разг. насты́рно;

п. ле́зці — насты́рно лезть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ты́каться несов.

1. (наталкиваться) то́ркацца;

2. перен., разг. ле́зці.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лезть несов., в разн. знач. ле́зці; (о мехе, шерсти — ещё) выла́зіць;

◊

лезть из ко́жи вон са ску́ры ле́зці (вылу́звацца);

он в карма́н за сло́вом не ле́зет ён у кішэ́нь па сло́ва не ле́зе;

лезть на глаза́ ле́зці ў во́чы;

лезть на рожо́н ле́зці на ражо́н;

лезть на́ стену ле́зці на сцяну́;

лезть не в своё де́ло ле́зці не ў сваю́ спра́ву;

в го́рло не ле́зет у го́рла не ле́зе;

хоть в пе́тлю лезь хоць у пятлю́ лезь;

лезть в го́лову ле́зці ў галаву́;

лезть в ду́шу ле́зці ў душу́;

глаза́ на лоб ле́зут во́чы на лоб ле́зуць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вылу́звацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да вылузацца.

2. Зал. да вылузваць.

•••

Вылузвацца са скуры — тое, што і лезці са скуры (гл. лезці). Кавалеры вылузваліся са скуры, каб звярнуць на сябе агульную ўвагу і закасаваць усіх іншых. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

налеза́ть несов.

1. нала́зіць;

2. (об обуви и одежде — ещё) ле́зці.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пале́зці, -зу, -зеш, -зе; пале́з, -зла; пале́зь; зак.

1. Пачаць лезці (у 1, 3 і 7 знач.).

П. на дрэва.

Хлапчукі палезлі ў сад.

П. біцца.

П. ў кішэнь.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць выпадаць (пра валасы, поўсць).

Валасы ўжо палезлі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шы́цца¹, шы́юся, шы́ешся, шы́ецца; незак. (разм.).

1. Лезці, прабірацца і пад. ў вузкае месца, туды, дзе цесна; хавацца куды-н.; пранікаць, залазіць куда-н.

Ш. ў натоўп.

Куры шыюцца ў крапіву.

2. перан. Старацца быць падобным на каго-н., прыкідвацца кім-н.

Ш. ў дурні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Смалі́ца: лезці смаліцай ‘неадчэпна, напорыста, настойліва, нахабна лезці’ (Скарбы). Да смала 1 (гл.), параўн. прычапіўся, як смала ‘тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)