папералята́ць, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.

Пералятаць — пра ўсіх, многіх.

Куры папераляталі цераз плот.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

по́швырак, -рку, м. (разм.).

1. Кідок з сілай.

Ад яго пошвырку разбягаюцца куры ва ўсе бакі.

2. Імклівы рух.

П. наперад.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жы́ўнасць, -і, ж., зб. (разм.).

Усякія дробныя жывыя істоты, а таксама дробная свойская жывёла.

Хатняя ж.: куры, парасяты, козы і трусы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

по́клад, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

Яйцо або прадмет, падобны на яго, які кладуць там, дзе хочуць, каб несліся куры.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

склява́ць, склюю́, склюе́ш, склюе́; склюём, склюяце́, склюю́ць; склюй; склява́ны; зак., каго-што.

Клюючы, з’есці.

Куры склявалі пшаніцу.

|| незак. склёўваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

куры́ць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. куру́ ку́рым
2-я ас. ку́рыш ку́рыце
3-я ас. ку́рыць ку́раць
Прошлы час
м. куры́ў куры́лі
ж. куры́ла
н. куры́ла
Загадны лад
2-я ас. куры́ куры́це
Дзеепрыслоўе
цяп. час ку́рачы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

засмяя́ць сов., разг. засмея́ть;

ку́ры ~ю́ць — ку́рам на́ смех

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раскуда́хтацца, -хчуся, -хчашся, -хчацца; -хчыся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць моцна і доўга кудахтаць.

Куры раскудахталіся.

2. перан. Раскрычацца без толку, без прычыны (разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ку́рыца, -ы, мн. ку́ры і (з ліч. 2, 3, 4) ку́рыцы, -рэ́й, ж.

1. Свойская птушка, якую разводзяць для атрымання яек і мяса.

2. Самка птушак атрада курыных.

К. з куранятамі.

3. Мяса курыцы; кураціна.

Класціся спаць з курамі — вельмі рана.

Курам на смех — пра што-н. вельмі недарэчнае.

Куры засмяюць каго — пра таго, хто робіць што-н. недарэчнае.

Куры не клююць — вельмі многа (звычайна пра грошы).

Мокрая курыца — пра растрывожанага, спалоханага або бязвольнага, бесхарактарнага чалавека.

|| памянш. ку́рачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. куры́ны, -ая, -ае.

Курыная слепата

1) тое, што і кураслеп;

2) хвароба вачэй, калі чалавек не бачыць пры слабым святле, асабліва ў прыцемку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нясу́часць, ‑і, ж.

Здольнасць (птушак) несці яйцы. Куры высокай нясучасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)