Ку́кса 1 ’кукла, валасы, завучаныя на патыліцы’ (ТСБМ, Бяльк., Мат. АС, Янк. II). Кантамінацыя кукла (гл.) і кукса 2 (гл.).

Ку́кса 2 ’астатак пакалечанай рукі, нагі’ (ТСБМ, Нас., ТС, Сл. паўн.-зах., Мат. Гом., Бяльк., КЭС, лаг., Федар., Гарэц., Чач.). Параўн. літ. kuksà ’рука без пальцаў’, рус. кукса ’тс’ (Сл. паўн.-зах., 2, 562). Балтызм.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

завадны́ в разн. знач. заводно́й;

~на́я ля́лька — заводна́я ку́кла;

з. ключ — заводно́й ключ

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Скукла́ць ‘з’есці, зжэрці’ (Нас.). Запазычанне з польск. skukłać ‘змяць; збіць, змардаваць’. Апошняе да kukłać < kukła, kukiełka ‘калач, рулет’ < лат. cucullus і cuculla ‘галаўны ўбор’ (Брукнер, 280). Іншага паходжання ску́кліць ‘нанізаць’ (паст., Сл. ПЗБ) ад ку́кла ‘звязка, нізка’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шаліно́ўка, ‑і, ДМ ‑ноўцы; Р мн. ‑новак; ж.

Разм. Вялікая тонкая шарсцяная, кашміровая хустка ў кветкі. Тады той, што моцна трымаў Вольгу за руку, прапанаваў ёй: — Выйдзем... пройдземся. — Яна ўскінула на плечы шаліноўку. Лось. Вось і на гэты раз.. [Марфа] крыху ўзнімалася над людскімі галовамі, і яе высокая кукла ў квя[ці]стай шаліноўцы паварушвалася ў такт барабана. Кулакоўскі.

[Ад польск. szalinówka.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рытату́йня, рытату́йнасць, рыстату́йня, рыстату́йнасць ’дурнота’ (Янк. Мат.), рытату́йна, рыстату́йна ’бязглузды, дурны’ (Янк. Мат.), рытату́йный, рыстату́йный ’бязглузды, дурны’ (Янк. Мат.), руск. дыял. ритату́ешник ’клоун, камедыянт’, ритату́й ’камедыянт’, ’дурань, прыдурак’, ритату́йчик ’кукла’. Магчыма, экспрэснае ўтварэнне ад ратату́й ’французскае блюда’. З іншага боку параўн. чэш. řítiti se ’скідваць’, ’абрушвацца’, ’абвальвацца’, серб.-харв. ри̏таты се ’брыкацца’, ’біць заднімі нагамі’ (пра каня), балг. ри́там, ры́там ’брыкаць’, ’лягаць’, ’піхаць’, якое да прасл. *rjutiti, rutiti ’брыкацца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

чо́ртаў чёртов;

○ ~тава во́ка — окно́ (в боло́те);

◊ ~тава про́цьма — тьма-тьму́щая, у́йма;

ч. ту́зін — чёртова дю́жина;

~тава душа́ — чёртова душа́;

~тава насе́нне — ирон. чёртово отро́дье;

~тава ля́лька — чёртова ку́кла;

~тава пе́рачніца — бран. чёртова пе́речница

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)