шавіні́зм, -у, м.

Крайні нацыяналізм, які прапаведуе нацыянальную і расавую выключнасць і распальвае нацыянальную варожасць і нянавісць.

|| прым. шавіністы́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чарнасо́ценец, -нца, мн. -нцы, -нцаў, м.

1. У царскай Расіі: член рэакцыйна-манархісцкіх пагромных арганізацый — чорных соцень (гіст.).

2. Крайні рэакцыянер, шавініст.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэакцыяне́р, -а, мн. -ы, -аў м.

Прыхільнік палітычнай рэакцыі², вораг прагрэсу, дэмакратыі.

Крайні р.

|| ж. рэакцыяне́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ультра... прыстаўка.

Утварае назоўнікі і прыметнікі са знач. звыш, больш за (якую-н. меру, мяжу), напр.: ультракансерватар (крайні рэакцыянер), ультрафіялетавыя прамяні, ультракароткія хвалі, ультрагук.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

саліпсі́зм, -у, м.

У філасофіі: крайні суб’ектыўны ідэалізм, які прызнае адзінай рэальнасцю толькі індывідуальную свядомасць, уласнае «я» і адмаўляе існаванне навакольнага свету.

|| прым. саліпсі́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ніцшэа́нства, ‑а, н.

Рэакцыйны філасофскі напрамак, які прапаведаваў крайні індывідуалізм, культ «звышчалавека».

[Ад імя нямецкага філосафа Ф. Ніцшэ.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дыяметра́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які дзеліць папалам па лініі дыяметра, папярочніка. Дыяметральная плоскасць.

2. перан. Поўны, крайні. Дыяметральная процілегласць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экстрэма́льны, ‑ая, ‑ае.

Крайні па сваім праяўленні (сіле, велічыні і пад.), які вылучаецца такім праяўленнем. Працаваць у экстрэмальных умовах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ультра...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: крайні, найвышэйшы, які знаходзіцца за межамі чаго‑н., напрыклад: ультракансерватар, ультрамарынавы, ультракароткі.

[Лац. ultra — за межамі, звыш.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надзвыча́йны, -ая, -ае.

1. Выключны па якіх-н. якасцях.

Гэта быў н. талент.

2. Незвычайны, які вылучаецца адметнымі рысамі.

Надзвычайныя падзеі.

3. Крайні, выключны.

Надзвычайныя меры пакарання.

4. Экстранны, спецыяльна прызначаны, прыняты, скліканы.

Н. з’езд.

|| наз. надзвыча́йнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)