ка́танный прич.
1. кача́ны;
2. во́жаны, ката́ны;
3. кача́ны;
4. кача́ны;
5. ката́ны, кача́ны;
6. ва́лены; см. ката́ть 1, 2, 4—7;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Като́мка ’сумка, клунак’ (Сцяшк. МГ, Сл. паўн.-зах.). Параўн. рус. котома́, кото́мка; паводле Фасмера, 2, 353, сюды адносяцца (з тым жа значэннем) рус. ко́тма, хото́мка, коту́ль, коты́ль, хоту́ля, хату́ль. Трубачоў (Эт. сл., 11, 208) прыводзіць яшчэ ўкр. ко́тма ’тс’. Слова няяснага паходжання. Прапанаваліся розныя этымалогіі, напр., утварэнне ад дзеяслова ката́ть, далей, запазычанне з фін. kontti ’карзіна з бяросты, якую носяць на спіне’, або з чагат. kat ’футляр’ (гл. Фасмер, 2, 353). У апошні час Трубачоў, там жа (праўда, без бел. матэрыялу), мяркуе, што, магчыма, было прасл. *katoma, залежны дзеепрыметнік на ‑om ад дзеяслова *kotiti ’каціць, валяць і да т. п.’ Няпэўна. Параўн. яшчэ Шанскі, 2, К, 360.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ката́ць ’катаць’ (у розных значэннях). Слова вядома не ва ўсіх слав. мовах (у такой форме) і этымалогія яго таксама няпэўная. Трубачоў (Эт. сл., 9, 162) параўноўвае балг. дыял. ка́там ’хадзіць на справах, гаспадарыць’, ст.-рус. катати ’катаць’, рус. ката́ть ’вазіць і да т. п.’, ’гойдаць’, ’ляжаць хворым’, ’рабіць з бітай шэрсці’, ’валяць (абутак)’, ’гладзіць’, далей укр. ката́ти ’біць’, ката́тися ’катацца’, ката́ти ’качаць катком зямлю’, ’выціскаць ваду качаннем’, далей бел. ката́цца ’катацца’, ката́ць (дыял.) ’скручваць у трубку’. Магчыма (як зваротныя вытворныя), сюды адносяцца чэш. kat ’кат’, славац. kat, польск. kat, далей рус. дыял. кат ’калёсны след’; ’каток для ўкачвання поля’ і інш. Прасл. *katati (sę), якое суадносіцца з прасл. *kotiti (гл. каці́ць) і *katjati (гл. кача́ць). Параўн. яшчэ Фасмер, 2, 209–210.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ката́ние ср.
1. кача́нне, -ння ср.;
2. важэ́нне, -ння ср., ката́нне, -ння ср.;
3. язда́, -ды́ ж.;
4. кача́нне, -ння ср.;
5. кача́нне, -ння ср.;
6. ката́нне, -ння ср., кача́нне, -ння ср.;
7. вале́нне, -ння ср.; см. ката́ть 1—7;
8. ката́нне, -ння ср.; ко́ўзанне, -ння ср.; язда́, -ды́ ж., важэ́нне, -ння ср.; см. ката́ться 2.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ката́ться
1. кача́цца;
мяч ката́ется по́ полу мяч кача́ецца па падло́зе;
2. (совершать прогулку) ката́цца; (на коньках — ещё) ко́ўзацца; (ездить) е́здзіць, вазі́цца;
ката́ться верхо́м ката́цца (е́здзіць) ве́рхам;
ката́ться на ло́дке ката́цца на ло́дцы;
ката́ться на конька́х ката́цца (ко́ўзацца) на канька́х;
3. (много раз, часто ездить куда-л.) разг. е́здзіць;
куда́ э́то он ката́ется? По каки́м дела́м? куды́ гэ́та ён е́здзіць? Па які́х спра́вах?;
4. страд. кача́цца; валі́цца; см. ката́ть 1, 4—7;
◊
ката́ться как сыр в ма́сле пла́ваць як сыр у ма́сле;
ката́ться со́ смеху кача́цца (захо́дзіцца) ад (са) сме́ху.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
валі́ць I несов.
1. вали́ть, опроки́дывать;
в. лес — вали́ть лес;
2. разг. (об эпидемии) вали́ть;
3. (беспорядочно сбрасывать в кучу) вали́ть;
4. разг. (перелагать ответственность, вину на кого-л.) вали́ть; сва́ливать;
◊ в. з хво́рай галавы́ на здаро́вую — вали́ть (сва́ливать) с больно́й головы́ на здоро́вую;
в. (усё) у адну́ ку́чу — вали́ть (всё) в одну́ ку́чу;
в. це́раз пень кало́ду — вали́ть че́рез пень коло́ду;
в. з ног — вали́ть с ног
валі́ць II несов., разг. (двигаться массой) вали́ть; (толпой — ещё) ломи́ть;
нато́ўп ва́ліць — толпа́ вали́т (ломи́т);
снег ва́ліць — снег вали́т;
дым ва́ліць — дым вали́т;
◊ ва́лам в. — ва́лом (вало́м) вали́ть
валі́ць III несов.
1. (сукно) валя́ть;
2. (валенки, войлок и т.п.) валя́ть, бить, ката́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)