заматава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.

У шахматнай гульні — даць мат. Заматаваць караля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запатава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.

У шахматнай гульні — паставіць караля ў становішча пата.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шахава́ць, шахую, шахуеш, шахуе; незак., што і без дап.

Разм. Аб’яўляць шах каралю. Шахаваць караля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

патава́ць, патую, патуеш, патуе; незак., што.

У шахматнай гульні — ставіць у пазіцыю пата ​1. Патаваць караля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

карале́ва, -ы, мн. -ы, -ле́ў, ж.

1. гл. кароль.

2. Жонка караля (у 1 знач.).

3. У шахматах: тое, што і ферзь (разм.).

4. перан., чаго. Пра жанчыну, якая вылучаецца як лепшая сярод іншых.

К. прыгажосці.

К. балю.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прынц, ‑а, м.

У Заходняй Еўропе — тытул члена (не караля) каралеўскага дома. // Асоба, якая носіць такі тытул.

[Ням. Prinz.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пат¹, -а, М па́це, мн. -ы, -аў, м.

Становішча ў шахматнай гульні, калі адзін з ігракоў не можа зрабіць ходу, не падставіўшы пад удар свайго караля; партыя лічыцца нічыёй.

|| прым. па́тавы, -ая, -ае.

Патавая сітуацыя (таксама перан.: бязвыхаднае становішча).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

карале́ўства, ‑а, н.

1. Манархічная дзяржава, на чале якой стаіць кароль (у 1 знач.).

2. Дзейнасць, праўленне караля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

карале́ўна, ‑ы; Р мн. ‑левен; ж.

Уст. і нар.-паэт. Дачка караля. Справілі вяселле, і стаў сіраціна Янка мужам каралеўны. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сві́та¹, -ы, ДМ сві́це, мн. -ы, світ, ж.

1. Асобы, якія суправаждаюць якую-н. важную, высокапастаўленую асобу.

С. караля.

2. перан. Асобы, якія пастаянна, увесь час ходзяць за кім-н. (разм.).

Цэлая с. ходзіць за сястрой (многа паклоннікаў, ухажораў).

|| прым. сві́цкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)