заказа́ць¹, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак., што.
Даручыць каму-н. што-н.
З. боты.
З. абед.
|| незак. зака́зваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прадказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак., што.
Наперад сказаць, што будзе, што павінна адбыцца.
Правільна п. надвор’е.
|| незак. прадка́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прадказа́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тагане́ц, ‑нца, м.
Разм. Тое, што і таган. Нас падвялі да абтушанага вогнішча, дзе, відаць, уранні варыўся сняданак, бо яшчэ тырчалі ўбітыя ў зямлю сошкі, валяліся таганцы, на якія вешаліся казаны. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа: -кажы́; -ка́заны; зак., што, аб кім-чым і пра каго-што.
Вусна паведаміць пра што-н. бачанае, чутае.
Р. пра ўсё перажытае.
|| незак. раска́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. раска́з, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заказа́ць², -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак., што, каму-чаму і з інф. (уст.).
Забараніць, зрабіць недаступным.
Усе дарогі яму заказаны.
Сэрцу не закажаш.
Дзясятаму з. (зарачыся ніколі больш не рабіць чаго-н.).
|| незак. зака́зваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Савіна ’куст ядловец казаны Juniperus sabina L.’ (Кіс.). Запазычанне з польск. savina ’тс’, якое з лац. sabina ’тс’ праз зах.-ням. Sevenbaum, літаральна ’сабінскае дрэва, расліна’ па назве племені сабінаў, якія некалі насялялі Італію (гл. Скіт, 536).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́казаць, -кажу, -кажаш, -кажа; -кажы; -казаны; зак., што.
1. Перадаць словамі.
В. сваю думку.
В. пажаданне.
2. Выявіць, выкрыць тое, што павінна было ўтойвацца ад іншых.
В. сваё хваляванне.
3. Перадаць словамі свае адносіны да каго-, чаго-н.
В. падзяку.
В. спачуванне.
|| незак. выка́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. выка́званне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пераказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -каза́ў, -за́ла; -кажы́; -ка́заны; зак., што.
1. Расказаць, выкласці сваімі словамі што-н.
П. змест паэмы.
2. і з дадан. сказам. Паведаміць пра што-н. вусна; перадаць на словах чыю-н. просьбу, даручэнне і пад.
П. дома ўбачанае ў горадзе.
Перакажыце маім, што прыеду ў выхадны.
3. Расказаць падрабязна, паслядоўна пра ўсё, многае.
П. усе навіны.
|| незак. перака́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. перака́з, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак., што каму і без дап.
1. Шапнуць або паказаць незаўважна каму-н. тое, што той павінен адказаць.
П. адказ.
2. перан. Навесці на думку, дапамагчы прыйсці да рашэння.
Праверка падказала правільнае рашэнне.
Падкажыце, што нам тут рабіць (парайце; разм.).
|| незак. падка́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. падка́званне, -я, н., падка́з, -у, м. і падка́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
даказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак.
1. што. Дагаварыць да канца.
Дайце яму д. сваю прамову.
2. што. Пацвердзіць што-н. фактамі, довадамі.
Ён даказаў правільнасць сваіх меркаванняў.
Д. сваю адданасць справе.
3. на каго (што). Зрабіць данос, нагаварыць на каго-н. (разм.).
4. (часцей з адмоўем). Зраўняцца з кім-н. у чым-н., зрабіць так, як не зробіць ніхто (разм.).
Мая жонка пячэ такія пірагі, што і іншы кандытар не дакажа.
|| незак. дака́зваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)