зме́рыць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зме́ру |
зме́рым |
| 2-я ас. |
зме́рыш |
зме́рыце |
| 3-я ас. |
зме́рыць |
зме́раць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зме́рыў |
зме́рылі |
| ж. |
зме́рыла |
| н. |
зме́рыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зме́р |
зме́рце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
зме́рыўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
даўжыня́, -і́, мн. даўжы́ні, даўжы́нь, ж.
1. Працягласць лініі, плоскасці, цела паміж двума крайнімі іх пунктамі.
Змераць даўжыню стала.
Меры даўжыні.
Д. вуліцы.
Д. ракі.
2. Працягласць у часе.
Д. рабочага дня.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шыр, -ы, ж.
1. Шырыня, вялікія памеры ў шырыню.
Змераць прагон наўсю ш.
2. Шырокая прастора, шырыня (гл. шырокі ў 3 і 6 знач.).
Разгарнуцца ва ўсю ш. (цалкам праявіць свае магчымасці).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зме́раны
1. изме́ренный;
2. разг. сме́ренный;
1, 2 см. зме́раць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сме́рить сов., разг. зме́раць, паме́раць;
◊
сме́рить взгля́дом паглядзе́ць з пага́рдай.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сінь, -і, ж.
1. Сіні колер; сіняя прастора, сіняя паверхня (пра мора, неба, паветра).
Марская с.
Не змераць вокам шыр палёў і неба с.
2. У горнай справе — назва некаторых руд, якія маюць сіні колер.
Медная с.
Жалезная с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сувыме́рны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які можна змераць аднолькавай з чым‑н. мерай. Сувымерныя велічыні. // перан. Такі, які можна параўнаць з чым‑н. Сувымерныя паняцці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераме́раць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Змераць, памераць нанава, яшчэ раз. Перамераць куплены адрэз. □ Павел перамераў крокамі абодва пакоі — у дзяўчат ён быў крыху большы. Шахавец. Большасць галасоў паказала, што ўсю прыбалотную зямлю трэба перамераць і перарэзаць. Чорны.
2. Змераць, памераць усё, многае. Перамераць усё збожжа. Перамераць усе прысядзібныя ўчасткі.
3. перан. Разм. Шмат прайсці, пахадзіць па якой‑н. тэрыторыі. З таго часу шмат прайшло гадоў. Многа дарог перамералі мае ногі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
велічыня́, -і́; мн. велічы́ні і (з ліч. 2, 3, 4) велічыні́; -чы́нь, ж.
1. Памер, аб’ём, працягласць чаго-н.
Стол сярэдняй велічыні.
Змераць велічыню пакоя.
2. Колькасць чаго-н.; сума; лік.
В. зарплаты.
В. асігнаванняў.
3. Усё тое, што можна вымераць, злічыць (спец.).
Пастаянная в.
Бясконца малая в.
Роўныя велічыні.
4. перан., толькі адз. Пра чалавека, выдатнага ў якой-н. галіне дзейнасці.
Ён сусветная в. ў навуцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сінь, ‑і, ж.
1. Сіні колер. Красавік — Гэта першыя краскі вясны, Некранутая сінь Танканогай пралескі. Звонак. Не абняць, не змераць вокам Шыр палёў і неба сінь. Хведаровіч. Вочы ў мяне Не згубілі яшчэ сваю сінь. Танк. // Сіняя прастора, сіняя паверхня (пра неба, мора, паветра). З аднаго боку — шырачэзная марская сінь, з другога — неаглядныя прасторы Калхідскай нізіны. Самуйлёнак. Каб толькі там, дзе ясені Вартуюць сінь высокую, Не чуць, як хтосьці ў засені Заве любоў далёкую. Гілевіч. // Сіні туман, смуга. Вочы яе блукалі па абшары і нічога, апрача мутнаватай сіні, не бачылі. Бядуля. Па мокрай сенажаці.. [Гэлька] ішла ціхімі крокамі, шукаючы вачыма ў туманнай сіні якую-небудзь будыніну. Чарот. // Пра вечар, ранак. Сінь за акном пагусцела, дрэвы згорбіліся. Шашкоў. Развіталіся яны на золку, калі сінь за акном парадзела. Карпаў.
2. У горнай справе — назва некаторых руд, якія маюць сіні колер. Медная сінь. Жалезная сінь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)