Пастырча́к ’тое, што выдаецца, вытыркаецца і за якое можна зачапіцца’ (Сержп.). У выніку кантамінацыі лексем старчак і патырча́ка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Наўскапыта́ ’наўскач, галопам’ (Колас, ТСБМ). Да капыт (гл.), магчыма, ад ускапы́ціць ’узараць зямлю капытамі’ або скапы́ціцца ’зачапіцца капытом, нагою пры бегу’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зачапля́цца I несов., в разн. знач. зацепля́ться; см. зачапі́цца I
зачапля́цца II несов., см. зачэ́плівацца II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скользну́ть сов. и однокр.
1. слізгану́цца, каўзану́цца; (о пуле, осколке) зачапі́цца;
2. (прошмыгнуть) праслізну́ць, прашмыгну́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Во́лакі, волокы толькі мн. л. ’рэшткі несабранага збожжа пры жніве, якія чапляюцца за ногі жняі’; ’усё, што можа зачапіцца за ногі пры хадзьбе’ (З нар. сл.). Да валачыць, валаку (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пачапля́цца, ‑яецца; ‑яемся, ‑яецеся, ‑яюцца; зак.
Учапіцца, зачапіцца — пра ўсіх, многіх або пра ўсё, многае. Пятрок і Грышка кінуліся з плачам да маткі і таксама пачапляліся ручкамі за яе адзежу. Колас. Шматкі .. [паперы] пачапляліся за вядро і папрыліпалі. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пачапі́цца, ‑чашлюся, ‑чэпішся, ‑чапіцца; зак.
1. Зачапіцца, падчапіцца. У маіх вачах так і стаяў той момант, калі сом пачэпіцца на мой кручок і дзябёлая жардзінка пачне выгінацца, утрымліваючы вялікую рыбіну. Лупсякоў.
2. Разм. Павіснуць, учапіцца — пра ўсіх, многіх. [Зыбін:] Старая будзе так рада!.. Сястрычкі на шыю пачэпяцца, выцалуюць! Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
учапі́цца, учаплю́ся, учэ́пішся, учэ́піцца; зак.
1. за каго-што, у каго-што. Моцна ўхапіцца за каго-, што-н. або ўплесціся за што-н., у што-н.
У. за борт машыны.
У. ў валасы.
2. за што. Зачапіцца за што-н.
Кручок вуды ўчапіўся за водарасці.
3. чым за што. Закрануць што-н. у час руху.
У. воссю калёс за шула варот.
4. перан., за што. Тое, што і ухапіцца (у 2 знач.).
У. за думку.
5. за кім-чым. Далучыцца самавольна, без папярэдняй згоды да тых, хто ідзе куды-н.
За намі ўчапіўся сабака.
|| незак. учэ́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зачэ́плівацца I несов., страд. зацепля́ться; см. зачэ́пліваць I
зачэ́плівацца II несов.
1. (за што) задева́ть, спотыка́ться (обо что), запина́ться; см. зачапі́цца II 1;
2. страд. задева́ться, поддева́ться; заба́гриваться; см. зачэ́пліваць II 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зачэ́пка, ‑і, ДМ ‑пцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. зачэпліваць — зачапіць (у 1 знач.); дзеянне і стан паводле дзеясл. зачэплівацца — зачапіцца (у 1, 3 знач.).
2. Р мн. ‑пак. Разм. Прыстасаванне, якім што‑н. зачэпліваюць, якое што‑н. трымае; кручок.
3. перан.; Р мн. ‑пак. Разм. Прычына, падстава. І як ні стараўся Пракоп знайсці тут якую-небудзь нядбайнасць, упушчэнне, каб да чаго-небудзь прыдрацца, зачэпкі для .. прыдзіркі ён не знаходзіў. Колас. // Тое, да чаго можна прычапіцца, прыдрацца. [Гарлахвацкі:] Можа ў вашай біяграфіі ёсць якая-небудзь зачэпка.., якая магла паслужыць повадам для плётак. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)