перавялі́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., што.
Надаць чаму‑н. празмернае значэнне. Перавялічыць заслугі, магчымасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
захвалі́ць, ‑хвалю, ‑хваліш, ‑хваліць; зак., каго-што.
Разм. Празмерна расхваліць, пераацаніць чые‑н. заслугі, вартасці. Захваліць вучня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ма́ршал, -а, мн. -ы, -аў, м.
Воінскае званне, вышэйшае за генеральскае, якое прысвойваецца за выдатныя заслугі ў кіраўніцтве войскамі, а таксама асоба, якая мае такое званне.
М. бранятанкавых войск.
Галоўны м. авіяцыі.
|| прым. ма́ршальскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
індульге́нцыя, ‑і, ж.
Каталіцкая грамата на адпушчэнне грахоў, якая выдаецца ад імя папы рымскага за асобыя заслугі перад царквой або за плату.
[Ад лац. indulgentia — міласць, спагадлівасць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лаўрэа́т, ‑а, М ‑рэаце, м.
Званне, якое прысуджваецца за выдатныя заслугі ў галіне навукі, мастацтва і пад. // Асоба, удастоеная такога звання. Лаўрэат Міжнароднай прэміі міру.
[Ад лац. laureatus — увенчаны лаўрамі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лаўрэа́т, -а, М -рэа́це, мн. -ы, -аў, м.
Званне, якое прысуджаецца за выдатныя заслугі ў галіне навукі, мастацтва і пад., а таксама асоба, якая мае такое званне.
Л. конкурсу піяністаў.
|| ж. лаўрэа́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
|| прым. лаўрэа́цкі, -ая, -ае.
Л. медаль.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
індульге́нцыя, -і, ж.
1. У каталіцызме: поўнае або частковае адпушчэнне грахоў, у якіх грэшнік пакаяўся на споведзі.
2. Грамата на адпушчэнне грахоў, якая выдаецца ад імя Папы Рымскага за асобыя заслугі перад царквой або за плату.
3. перан. Дазвол на якія-н. дзеянні, учынкі (кніжн.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заслу́жаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад заслужыць.
2. у знач. прым. Дасягнуты працай, заслугамі. Заслужаная ўзнагарода. Заслужаная падзяка. Заслужаны адпачынак. // Атрыманы ў адпаведнасці з паводзінамі, учынкамі; справядлівы. Заслужаная кара. Заслужаная помста. Заслужаны дакор.
3. у знач. прым. Які мае вялікія заслугі; паважаны, ганаровы. Заслужаны чалавек. Заслужаны працаўнік. // Уваходзіць у склад ганаровага звання, якое прысвойваецца ўрадам за заслугі ў галіне навукі, мастацтва, спорту і пад. Заслужаны дзеяч культуры. Заслужаны майстар спорту. Заслужаны настаўнік рэспублікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няўця́м, безас. у знач. вык.
Разм. Незразумела; не прыйшло ў галаву. Якая ж дарога ў яго за плячыма, Якія заслугі — самому няўцям. Гілевіч. Яму было зусім няўцям, Што чалавек вышэй за горы. Свірка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лаўрэа́т ’званне, якое прысуджаецца за выдатныя заслугі ў галіне навукі, мастацтва і г. д.’, ’асоба, удастоеная такога звання’ (ТСБМ). Паходзіць з лац. laureātus ’увенчаны лаўрам’ < laurea ’лаўр, перамога, слава’ < laureus ’лаўровы’ < laurus ’лаўр’ (Слаўскі, 5, 78 з літаратурай). У бел. мову лексема, відаць, трапіла з рус., дзе з XIX ст. лічыцца запазычаннем з франц. lauréat (КЭСРЯ, 235). Да лаўр (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)