аклюдава́ць

‘замкнуць (замыкаць), зачыніць (зачыняць) што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. аклюду́ю аклюду́ем
2-я ас. аклюду́еш аклюду́еце
3-я ас. аклюду́е аклюду́юць
Прошлы час
м. аклюдава́ў аклюдава́лі
ж. аклюдава́ла
н. аклюдава́ла
Загадны лад
2-я ас. аклюду́й аклюду́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час аклюду́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

аклюдава́ць

‘замкнуць (замыкаць), зачыніць (зачыняць) што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. аклюду́ю аклюду́ем
2-я ас. аклюду́еш аклюду́еце
3-я ас. аклюду́е аклюду́юць
Прошлы час
м. аклюдава́ў аклюдава́лі
ж. аклюдава́ла
н. аклюдава́ла
Загадны лад
2-я ас. аклюду́й аклюду́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час аклюдава́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

замыка́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. замыка́ць — замкнуць.

•••

Кароткае замыканне — утварэнне кантакту ў электрычным ланцугу, якое звычайна выклікае аварыю электрычнай устаноўкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

промыча́ть сов.

1. (издать мычание) зарыка́ць, замы́каць, рыкну́ць, мы́кнуць;

2. (о человеке) разг. прамы́каць; (пробормотать) прамармыта́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Лака́ўт ’закрыццё прадпрыемства (у буржуазных краінах) з адначасовым масавым звальненнем рабочых’ (ТСБМ). Запазычана з рус. локаут (Крукоўскі, Уплыў, 80), якое з англ. lock out ’замыкаць дзверы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

замыка́нне ср.

1. запира́ние; замыка́ние;

2. замыка́ние;

1, 2 см. замыка́ць 1, 2;

○ каро́ткае з. — эл. коро́ткое замыка́ние

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

запира́ть несов.

1. (на ключ) замыка́ць; (на крючок) зашчэ́пліваць; (затворять) зачыня́ць;

2. в др. знач. запіра́ць; см. запере́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Заве́рыч ’палка, адзін канец якой усаджаны ў вуха навоя, а другі ляжыць на падлозе, не даючы навою круціцца’ (чырв. слаб., З нар. лекс.). Польск. дыял. zawiracz ’частка красён’. Ад дзеяслова *заве́раць (< польск. дыял. zawierać ’зачыняць, замыкаць’) з суфіксам ‑ыч, які ўжываецца для ўтварэння назваў прылад (параўн. зацёрыч, скопыч, Сцяцко, Афікс. наз., 45).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ На́варня ’бервяно, якое кладзецца над вокнамі і дзвярыма’ (столін., Нар. сл.). Хутчэй за ўсё з на́варатня ’тс’ (гл.), аднак не выключана, што гэта самастойнае ўтварэнне ад кораня вор‑, прасл. ver‑/vor‑ са значэннем ’замыкаць, закрываць’; зыходным, магчыма, быў прыметнік тыпу *наборны, параўн. наварысты ’пахілы’, г. зн. ’накрываючы, закрываючы, замыкаючы’, што адпавядае прызначэнню рэаліі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кле́панка: гуляць у клепанкі ’гуляць у хованкі’ (ТС). Калі клепанка ’хованка’, то можна рэканструяваць *клепаць ’ха-ваць© Надзейных славянскіх паралелей няма. Але карысна звярнуцца да балтыйскай лексічнай групы, якая прадстаўлена ст.-прус. auklipts ’схаваны’, лат. pieklept ’замыкаць, зачыняць’, літ. slėpti ’хаваць’ (< * skiepti), лат. slėpt ’тс’. Таму не выключана балтыйскае паходжанне слова (параўн. Тапароў, Прус., А — , 149–150). Параўн., аднак, шлёпаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)