затуши́ть сов., разг., прям., перен. затушы́ць, мног. пазату́шваць, загасі́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
угаси́ть сов.
1. загасі́ць, утушы́ць, патушы́ць;
2. перен. заглушы́ць, падаві́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ула́дны, -ая, -ае (кніжн.).
1. Схільны навязваць сваю волю, загадваць, падначальваць сабе; які выражае ўладу, волю, рашучасць, уладарны.
У. чалавек.
У. позірк.
2. (звычайна з адмоўем). Які мае права, уладу што-н. рабіць.
Не ўладны загасіць такі агонь.
3. перан. Неадольны, усемагутны.
Уладнае пачуццё.
|| наз. ула́днасць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазато́птваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. каго-што. Затаптаць, патаптаць усё, многае; падушыць нагамі, капытамі ўсіх, многіх.
П. сляды.
Каровы пазатоптвалі куранят.
2. што. Загасіць усё, многае, наступаючы нагамі.
П. вогнішча.
3. што ў што. Топчучы, умяць унутр чаго-н. усё, многае.
П. акуркі ў пясок.
4. што. Забрудзіць слядамі ўсё, многае (разм.).
Пазатоптвалі падлогу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бако́ўка, ‑і, ДМ ‑коўцы; Р мн. ‑ковак; ж.
Разм. Бакавы пакойчык у хаце; бакавая прыбудова пры чым‑н. [Дубравец] падаў госцю руку, затрымаў яго ў дзвярах, вярнуўся загасіць у сваім пакоі святло і тады ўжо запрасіў госця за сабой у бакоўку. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазато́птваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Затаптаць, патаптаць усё, многае. Пазатоптваць градкі. Пазатоптваць сляды. // Падушыць нагамі, капытамі ўсіх, многіх.
2. Загасіць нагамі ўсё, многае. Пазатоптваць агонь.
3. Топчучы, умяць унутр чаго‑н. усё, многае. Пазатоптваць акуркі ў пясок.
4. Разм. Забрудзіць слядамі ўсё, многае. Пазатоптваць падлогу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патушыць, пагасіць, загасіць, задзьмуць / вадкасцю: заліць
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
заду́ть сов.
1. (начать дуть) пача́ць дзьмуць, пача́ць дзьму́хаць;
2. (погасить) затушы́ць, загасі́ць, задзьму́ць, задзьму́хаць;
3. (занести снегом и т. п.) задзьму́ць, заве́яць;
4. техн. заду́ць;
заду́ть до́мну заду́ць до́мну.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прытушы́ць, ‑тушу, ‑тушыш, ‑тушыць; зак., што.
1. Трохі збавіць, аслабіць (святло, агонь і пад.). Прытушыць лямпу. □ [Сухоцкі] звярнуў на прасёлак і, прытушыўшы фары, паехаў у бок Ядліны. Курто. // у перан. ужыв. Зоры прытушылі свой бляск, толькі самыя буйныя сям-там яшчэ ярка гарэлі на небасхіле. Быкаў.
2. Разм. Затушыць, загасіць. Бацька трохі пакурыў, потым прытушыў недакурак, паклаў на трухлявы пянёк — эканоміў курыва. Масарэнка.
3. перан. Аслабіць, стрымаць. — Але чаму яны засталіся? — каб неяк прытушыць Шарэйкаву гарачнасць, спытаў Зазыба. Чыгрынаў. — А мне не спадабалася! — усміхнуўся ён аднымі вачамі і тут жа прытушыў ўсмешку. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пад’ём, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. падняць (у 1–5 і 7 знач.) і падняцца (у 1 знач.).
2. Участак дарогі, які ідзе ўверх. На пад’ёме Высокай гары я дагнаў чалавека з фурманкай. Брыль. З пад’ёму цягнік імчаў хутка. Федасеенка.
3. Выпуклая верхняя частка ступні ад пальцаў да шчыкалаткі. Высокі пад’ём. Нізкі пад’ём. □ Ніна была ў кароценькім жакеце з чорным, пад коцік, каўняром, у хустцы. На нагах туфлі з раменьчыкам на пад’ёме. Арабей. // Частка абутку, якая аблягае гэтае месца нагі. Боты не блішчалі, а ў пад’ёме былі разрэзаны, каб можна было іх абуваць, калі мокрыя. Карпюк.
4. Сігнал да ўставання або да паходу. Прайграць пад’ём. □ — Пад’ём! Загасіць касцёр, — крыкнулі мы на хаду, схапілі свае рэчы і падаліся ў лес. Няхай. О, як жа звязана трывала Усё ў жыцці адным вузлом: Не зналі б мы цаны прывалам, Калі б не гралі нам пад’ём. Непачаловіч.
5. Тое, што і пад’ёмнік. Руднічны пад’ём.
6. У граматыцы — ступень набліжэння языка да паднябення. Гукі сярэдняга пад’ёму.
•••
Лёгкі на пад’ём гл. лёгкі.
Цяжкі на пад’ём гл. цяжкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)