ама́ль нареч. почти́; (чуть не) едва́ не; без ма́лого;

а. кілагра́м — почти́ (без ма́лого) килогра́мм

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

валачы́ несов.

1. тащи́ть, волочи́ть;

2. разг. тащи́ть, красть;

◊ ледзь но́гі в. — едва́ (е́ле) но́ги волочи́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

траха́ нареч., разг. едва́, чуть, почти́;

т. не... — чуть не...;

◊ т. што — почти́ (что), без ма́лого

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уло́ўны

1. улови́мый;

ле́дзьве ўло́ўны шэпт — едва́ улови́мый шёпот;

2. рыб. уло́вный;

у. год — уло́вный год

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

упалі́ць сов. разже́чь;

ледзь ~лі́ў сыры́я дро́вы — едва́ разжёг сыры́е дрова́;

◊ у. шту́ку — прост. отколо́ть но́мер

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́карабкаться сов., разг., прям., перен. вы́карабкацца; вы́караскацца;

так одоле́ла хворь, что едва́ вы́карабкался так прыці́снула хваро́ба, што ледзь вы́караскаўся;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

волочи́ть несов.

1. (таскать) валачы́ць, цяга́ць;

2. (тащить) валачы́, цягну́ць;

3. техн. валачы́ць;

волочи́ть про́волоку валачы́ць дрот;

◊

едва́ волочи́ть но́ги ледзь цяга́ць но́гі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дапха́ць сов., разг.

1. напиха́ть, наби́ть (дополнить, пихая);

2. (довезти, толкая) дотолка́ть;

воз ледзь ~ха́лі да двара́ — воз едва́ дотолка́ли до двора́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ле́два, ле́дво, ле́двя, ле́дзьве, ле́дзьвя, ле́дзьві, віц., лях. ледзва ’насілу, з вялікімі цяжкасцямі’, ’амаль, чуць не’, ’ледзь’ (Нас., ТСБМ, Гарэц., Шат., Бяльк., Касп., Сцяшк., Яруш., Сл. паўн.-зах.; лях., Янк. Мат.; уздз., Жд. 2; калінк., З нар. сл.; паўд.-усх., КЭС). Укр. ледве, ледві, ледво, ледви, ледве‑ледве, ст.-укр. і єдва, рус. смал. ледва пры паўсюдна пашыраным едва, паўн. одва, ст.-рус. одъва//одва, польск. ledwo, ledwie, але ў XV ст. ужывалася значна часцей з пачатковым j‑ (чым з l‑): jedwo, jedwa, jedwe, каш. ledwie, ledwö, н.-луж. lědba, lěbda, lebda, lědom, lědym, в.-луж. lědy, lědma (< *lědva), ledom, чэш. ledva, мар. ledvé, ляш. ledvem, ст.-чэш. ledva, ledvy, а таксама ст.-чэш. і дыял. jedva, jedvy, славац. ledva, ledvaj, ledvoj, ledvy, усх. ľedvo, славен. jèdva і odvaj, серб.-харв. јѐдва, једва̏, једвај, макед. одвај, едвај, балг. едва(м), одвай, ст.-слав. ѥдва/ѥдва. Прасл. jedъva. Другаснасць le‑ ў параўнанні з je‑ сцвярджаюць Бернекер, 452; Брукнер, 293; Копечны ESSJ SG, 2, 246–247. Звычайна этымолагі ў лексеме jedъva бачаць два элементы: першы атаясамліваецца з jed‑ьnъ; другі (‑ъva) звязваецца генетычна з літ. vōs ’ледзь’ (< і.-е. *u̯as, параўн. са ст.-інд. узмацняльнай часціцай vāi і vā ’або’). Гл. яшчэ Фасмер, 2, 9; Скок, 1, 769; Махэк₂, 220; Слаўскі, 4, 105–108; Шустар-Шэўц, 820). Кюнэ (71) выводзіць бел. ледва (‑е, ‑і) з польск. ledwie, ledwo.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Адзі́н, ст.-рус. одинъ, рус. один, укр. один, чэш. jeden, славац. jeden, польск. jeden, в.-луж. jedyn, н.-луж. jaden, ст.-слав. ѥдинъ, балг. един, макед. еден, серб.-харв. јѐдан, славен. eden. Прасл. edinъ < ed‑inъ, у якім першы кампанент той жа, што і ў рус. едва і інш., лац. ecce ’вунь’ (і.-е. заім. e‑). Гл. Бругман, IF, 23, 310; Бернекер, 1, 262; Мікала, Ursl. Gr., 3, 56 (параўн., аднак, Пізані, Paideia, 8, 2, 111); або ідэнтычны ст.-інд. ādíḥ. Гл. Ван–Вейк, IF, 30, 384, супраць Бернекер, там жа, 263, Гуер, Slavia, 2, 560; другі кампанент параўноўваецца з гоц. ains, лац. ūnus (< *oinos) і інш. Гл. Мейе, MSL, 14, 348; Бернекер, там жа, 262. Вайян (WS, 7, 4, 342) выводзіць jedinъ з *jedь — jinъ, прычым першы кампанент да с.-балг. еде кой такі ці такі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)