адды́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.

Перавесці дух, пачаць зноў роўна дыхаць.

А. пасля бегу.

|| незак. адды́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перады́хваць

‘адпачываць; дыхаць’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. перады́хваю перады́хваем
2-я ас. перады́хваеш перады́хваеце
3-я ас. перады́хвае перады́хваюць
Прошлы час
м. перады́хваў перады́хвалі
ж. перады́хвала
н. перады́хвала
Загадны лад
2-я ас. перады́хвай перады́хвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час перады́хваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ла́дан, -у, м.

Араматычная смала, якая выкарыстоўваецца для абкурвання ў час богаслужэння.

◊

На ладан дыхаць (разм.) — быць пры смерці.

|| прым. ла́данны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ха́ўкаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. Хапаць паветра раскрытым ротам; цяжка дыхаць.

Хворы ледзь хаўкае.

2. Пазяхаць.

|| аднакр. ха́ўкнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. ха́ўканне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зады́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць дыхаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

е́ле нареч. ледзь, ле́дзьве, чуць;

е́ле дыша́ть ледзь (чуць) ды́хаць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

задыха́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Пачаць цяжка і часта дыхаць (ад хвалявання, бегу і пад.).

З. ад хвалявання.

2. Паміраць ад недахопу паветра, ад дыму, удушлівых газаў.

|| зак. задыхну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няцеся́, -ну́цца; -ні́ся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ла́дан, ‑у, м.

Пахучая смала некаторых трапічных дрэў (выкарыстоўваецца для абкурвання ў час рэлігійных абрадаў). Жалобная працэсія павольна рухалася па вуліцах, блішчалі рызы духавенства, плыў сіні дым ладану. Самуйлёнак.

•••

Баяцца як чорт ладану гл. баяцца.

Дыхаць на ладан гл. дыхаць.

Як чорт ад ладану гл. чорт.

[Ад перс. lâdan.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

го́ршаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Рабіцца горшым, пагаршацца. Самаадчуванне [Андрэя] з кожнай гадзінай горшала.., усё цяжэй станавілася дыхаць. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заро́хкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць рохкаць. // Азвацца рохканнем. Кабан, учуўшы гаспадара, падняў лыч, зарохкаў і пачаў часта дыхаць. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)