піянерважа́ты, ‑ага, м.

Кіраўнік піянерскага атрада або дружыны. Юнак быў старшым піянерважатым школы. «Маладосць».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

грыдзь, ‑і, ж., зб.

Гіст. Малодшая княжацкая дружына ў Старажытнай Русі. // Член гэтай дружыны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кандацье́р, ‑а, м.

Кіраўнік наёмнай дружыны ў Сярэдневяковай Італіі. // Кніжн. Пра чалавека, які дзеля выгады гатоў абараняць любую справу.

[Іт. condottiere ]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

камплектава́цца, ‑туецца; незак.

1. Набірацца ў камплект; дапаўняцца да камплекту. Народныя дружыны камплектуюцца з лепшых прадстаўнікоў моладзі.

2. Зал. да камплектаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дружы́ннік, ‑а, м.

Член дружыны. Дружыннікі мужна абаранялі Прэсню. «Беларусь». Камсамольцы-дружыннікі адабралі зброю, скруцілі забіяку і перадалі ў міліцыю. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

баяві́к, баевіка, м.

1. Член рабочай баявой дружыны ў 1905–1907 гадах. [Астапчык:] — Яго [лектара] заўсёды група нашых маладых баевікоў эскартуе — туды і назад, да самой хаты. Машара.

2. Кінафільм, які карыстаецца асаблівым поспехам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ве́дамы, ‑ая, ‑ае; ‑а.

Разм. Тое, што і вядомы ​1 (у 1 знач.). Ажно трэцяга дня князь прыдумаў адну Для дружыны пацеху, забаву: Загадаў ён пазваць гусляра-старыну, Гусляра з яго ведамай славай. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дружы́на, ‑ы, ж.

1. У Старажытнай Русі — група з прыбліжаных князя, якая складала асноўнае яго войска і прымала ўдзел у кіраванні княствам. Дружына полацкага князя.

2. Добраахвотнае аб’яднанне, група, атрад, створаныя з якой‑н. мэтай. Баявыя рабочыя дружыны. Санітарная дружына. Пажарная дружына. Піянерская дружына.

•••

Народная дружына — добраахвотная арганізацыя ў СССР, якая дапамагае міліцыі ў ахове грамадскага парадку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

атама́н, ‑а, м.

1. Выбарны начальнік дружыны.

2. У дарэвалюцыйнай Расіі — назначаны або выбарны начальнік у казацкіх войсках і пасяленнях, які выконваў ваенныя, палітычныя і адміністрацыйныя функцыі. Вайсковы атаман. Казацкі атаман. Станічны атаман. □ Цярпі, казак, атаманам будзеш. Прымаўка.

3. Важак, завадатар (банды, групы, шайкі). Атаман бандытаў. // перан. Завадатар, важак, канавод. У гэтых гульнях дзеці вёскі Чарамхі мелі свайго атамана. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сва́цця ‘жанчына, якая сватала нявесту жаніху ці жаніха нявесце’, ‘маці мужа ў адносінах да жончыных ці маці жонкі ў адносінах да мужавых бацькоў’ (ТСБМ, Нас., Касп., Шат., Бяльк., З нар. сл., Сл. ПЗБ, ЛА, 3), ‘адна з удзельніц вясельнай дружыны’ (віл., З нар. сл.), сваце́я ‘жанчына ў якасці гаспадыні на вяселлі’ (Сцяшк. Сл.), укр. сва́ття, рус. сва́тья ‘свацця’, серб.-харв. сва̏ћа ‘сваха; свацця’, макед. сва́ка ‘тс’, балг. сва́тя ‘свацця’. Прасл. *svatьja; ад *svatъ (гл. сват) з суф. ‑ьja аналагічна рус. гость: гостья; гл. Фасмер, 3, 570; БЕР, 6, 537.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)