змаркатне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Зрабіцца маркотным, сумным. Людзі змаркатнелі, самі сабой апусціліся долу іх натруджаныя лапатамі рукі. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знямо́гласць, ‑і, ж.
Стан знямоглага. Усё ж Цімошкін неяк устаў з долу і, перасільваючы ў сабе знямогласць, сеў на снезе. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
натрусі́цца, ‑трусіцца; зак.
Разм. Насыпацца, высыпацца пры трасенні, вытрасанні. Анюта перадала Мікульскаму абярэмак [сена], сабрала з долу тое, што падаткнула яму пад руку. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпа́сці, -аду́, -адзе́ш, -адзе́; -адзём, -адзяце́, -аду́ць; -а́ў, -а́ла; -адзі́; зак.
1. да каго-чаго. Нізка нахіліцца, апусціцца, прыціснуцца.
Галіны прыпалі да долу. П. да матчыных грудзей.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыйсціся, супасці з чым.-н. у часе.
Свята прыпала на пятніцу.
3. безас. Тое, што і выпасці (у 4 знач.).
Прыпала спаткацца з цяжкім горам.
|| незак. прыпада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дол (род. до́лу) м.
1. низ; земля́ ж.;
2. разг. (яма для погребения) моги́ла ж.;
капа́ць д. — копа́ть моги́лу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уніз, дадолу, долу, долкі, далоў
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
прыпе́чны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца, размяшчаецца каля печы. Прыпечны палок. □ [Мужчыны] тузаліся ўжо ля дзвярэй, зачапілі нагамі рагачы ў прыпечным закутку, і яны з глухім лязгатам пасыпаліся долу. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спалатне́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які стаў бледным, падобным на палатно (ад спалоху і пад.). Спалатнелыя твары здаваліся шэрымі, а вочы глядзелі долу. Грахоўскі. Я стаю спалатнелы, пазіраю на хворага і не ведаю, што мне рабіць. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ашашке́рыцца ’стаяць (сядзець) у стане нерухомасці, абыякавасці і безжыццёвасці, нагадваючы хворую на гняздзе курыцу’ (карэліц., Янк. II). Хутчэй за ўсё звязана з шашэрыцца ’натапырвацца’, шушэрыцца ’настаўляць поўсць, пер’е; насцярожвацца’ (КСП), да апошняга параўн. рус. ошушурить ’ашчацініцца, ускалмаціцца, надуцца’; маючы на ўвазе тлумачэнне слова, можна дапускаць сувязь (другасную) з шашок, шашко ’тхор’, параўн. сведчанне Пяткевіча аб тым, што тхор ачмурае курэй такім паганым духам, што ўсе куры, пачадзеўшы, падаюць да долу (Пятк., 2, 74).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
замо́рак, ‑рка, м.
Разм. Кволая, фізічна недаразвітая істота, расліна. Светазар.. — дзяцюк, што рост, што плечы — усім хлопец узяў. А.. [Федзька] — і глядзець няма на што: бледны, худзенькі заморак. Ракітны. Каласы-заморкі не схіляліся долу, а стаялі тырчком. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)