адды́мны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які можна зняць, аддзяліць. Аддымныя дзверцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пячны́, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да печы. Пячная труба. Лячныя дзверцы. // Які ажыццяўляецца пры дапамозе печы. Пячное ацяпленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распя́цца, разапнуся, разапнешся, разапнецца; разапнёмся, разапняцеся; зак.
Разм. Раскінуць рукі або крылы крыжам; раскінуцца. Сашка рвануў к сабе дзверцы і раптоўна адхіснуўся ад нечаканасці: бацька распяўся цераз усю машыну галавой у дзверцы, і на дробным яго твары ажывала і шырылася ветлівасць. Чорны. Распяўся кажан у падстрэшшы. Пугач вірлавокі дрэмле. Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Плашчы́на ’дзверцы ў стаялым вулеі’ (паст., НА, I). Да wuixch (гл.). Параўн. рус. дыял. площина ’плаха, плашка, палена дроў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фо́ртка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Шкляныя дзверцы ў акне для праветрывання.
2. Невялікія дзверы ў варотах, агароджы; веснічкі.
3. Вольны прамежак часу ў раскладзе заняткаў педагога (разм.).
Расклад без фортак.
|| памянш. фо́ртачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. фо́ртачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ве́снічкі, ‑чак; адз. няма.
Вузкія дзверцы ў плоце; варотцы. Адшукалі [мужчыны] ў плоце веснічкі, што выходзілі на агарод, адчынілі іх і хуценька падышлі да ганка. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бако́нка ’балонка, шыба ў акне; аканіца’ (Бяльк.), ’фортачка’ (Гарэц., Нас.), бако́наўка дзверцы ў печцы, дзе закрываецца юшка’ (Касп.). Відавочна, сінкопай з абако́нка (аб‑акон‑ка, *ob‑ + ‑okъno).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пакалупа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Калупацца некаторы час. Пакалупацца ў пяску. □ Коля нешта пакалупаўся ў маторы, потым зайшоў са свайго боку і адчыніў дзверцы. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкі́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.
1. Адхіліцца, адваліцца назад тулавам.
А. на спінку крэсла.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раптоўна адчыніцца, адпасці, адсунуцца ў бок.
Адкінуліся дзверцы.
Адкінуліся шторы.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вярнуцца зноў, аднавіцца (пра хваробу).
Адкінулася гарачка.
4. перан. Перастаць цікавіцца, аддаліцца, адвярнуцца.
Адкінуліся кавалеры, засталася адна.
|| незак. адкі́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мурло́, ‑а, н.
Груб. Твар чалавека (тоўсты і шырокі). Гаспадарку глядзеў Лявон — дзябёлы мужчына з чырвоным мурлом. Асіпенка. Конюх адчыніў дзверцы, высадзіў сваё румянае мурло. Брыль. // Чалавек з мурлатым тварам (ужываецца як лаянка).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)