падрабя́знасць ж.

1. подро́бность; дета́льность; простра́нность; см. падрабя́зны;

2. подро́бность; дета́ль, ча́стность;

звярта́ць ува́гу на ~ці — обраща́ть внима́ние на подро́бности (дета́ли, ча́стности)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апрацава́ць сов.

1. обрабо́тать, обде́лать, отде́лать;

а. дэта́ль — обрабо́тать дета́ль;

а. ка́мень — обде́лать ка́мень;

2. (приготовить для посева) обрабо́тать, возде́лать;

3. (идеологически) обрабо́тать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ча́стность

1. асо́бнасць, -ці ж., выклю́чнасць, -ці ж.; см. ча́стный​ 1;

2. (деталь) дэта́ль, -лі ж.; (подробность) падрабя́знасць, -ці ж.;

обраща́ть внима́ние на ча́стности звярта́ць ува́гу на дэта́лі (падрабя́знасці);

◊

в ча́стности у прыва́тнасці.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

праве́рыць сов., в разн. знач. прове́рить; (с целью выяснения качества — ещё) испыта́ть;

п. справазда́чу — прове́рить отчёт;

п. гадзі́ннік — прове́рить часы́;

п. дэта́ль на трыва́ласць — прове́рить (испыта́ть) дета́ль на про́чность;

п. выкана́нне — прове́рить исполне́ние;

п. біле́ты — прове́рить биле́ты

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ператачы́ць I сов., в разн. знач. переточи́ть;

п. усе́ нажы́ — переточи́ть все ножи́;

зана́дта п. дэ́таль — сли́шком переточи́ть дета́ль;

п. на́нава — переточи́ть за́ново

ператачы́ць II сов. (о червях и т.п.) источи́ть; (о мышах и т.п.) изгры́зть; (о кротах и т.п.) изры́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

замацава́цца сов.

1. закрепи́ться;

дэта́ль до́бра ~ва́лася — дета́ль хорошо́ закрепи́лась;

2. (твёрдо обосноваться) укрепи́ться, закрепи́ться;

атра́д ~ва́ўся на ўзле́ссі — отря́д укрепи́лся (закрепи́лся) на опу́шке ле́са;

3. (прочно установиться за кем-, чем-л.) утверди́ться, упро́читься;

за ім ~ва́лася до́брая рэпута́цыя — за ним утверди́лась (упро́чилась) хоро́шая репута́ция

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ры́паць 1 ’падымацца ўверх і апускацца ўніз (пра ніты)’ (петр., Шат.), ри́па ’деталь самопрялки, соединяющая верхнюю часть с подставкою’ (Влад.). Ад ры́паць 2 (гл.), параўн. серб.-харв. rípati ’скакаць, падскокваць’.

Ры́паць 2 ’скрабсці’, ’скрыпець’ (Др.), ’скрыпець’ (Гарэц.), ’няўмела іграць на гармоніку, скрыпцы’ (Мядзв.), ры́паць ’рыпець, скрыпець, скрыгаць; дрэнна іграць; поркацца, кешкацца’ (ТС), ры́пацца ’рыпець, выдаваць гукі пры трэнні’ (ТС), ’незадаволена бурчаць’ (Яўс.), ры́палка ’дрэнны гармонік’, ’няўмелы гарманіст’ (Янк. 2, Жд. 3), рус. ры́пать, ры́пнуть, руск. дыял. ры́пать ’скрыпець’, укр. ри́пати ’скрыпець’, рипатися ’часта адчыняць дзверы’, польск. rypać ’удараць’, ’грымець’, ’рыпець’, в.-луж. rypać ’калупаць’, славац. rýpať ’капаць’ > ’чапляцца да каго-небудзь’, чэш. rýpati ’калупаць’, ’тыкаць’ > ’чапляцца да каго-небудзь’, ’крыўдзіць’, rýpati se ’калупацца’, rupati ’хрусцець’, ’трашчаць’)’, серб.-харв. rípati ’скакаць, падскокваць’. Прасл. *rypati для якога можна меркаваць першаснае значэнне ’рыць’, ’капаць’, ’рваць’ (польск. дыял. rypać ’стукаць, адбіваць’, ’есці’, ’капаць’, ’крышыць’, чэш. rypati ’капаць, рыць’) і другаснае ’непакоіцца’ (рус. рыпаться, в.-луж. rypać ’чапляцца, назаляць’, балг. ри́пам ’мітусіцца, кідацца’), было растлумачана Брукнерам як вытворнае яд *ryp (утварэнне ад *ryti з суфіксальным ‑p‑) (Брукнер, 472). Аднак наяўнасць славянскіх слоў з тым жа ‑p‑ і іншай агласоўкай кораня тыпу *rupa ’яма’ (укр. рупа, славен. rupa, серб.-харв. rupa, балг. ру́па) і *rupiti sę ’непакоіцца’ (> бел. ру́піцца), што сведчыць аб прыналежнасці ‑p‑ да зыходнай дзеяслоўнай асновы (імаверна вытворнай у сваю чаргу ад і.-е. *reu‑, які даў і прасл. *ryti). Таму больш дакладным падаецца тлумачэнне Махэка, які мяркуе, што слав. *rypati з’яўляецца ітэратывам ад незахаванага дзеяслова *rupiti, якой адпавядаў бы літ. raũpiti (Махэк, 2, 527). Аднак мяркуемы зыходны дзеяслоў прапаноўваецца рэканструяваць у форме *rъpati (*rup‑: *rъp‑: *ryp‑), паколькі захаваліся укр. по́рпати ’капацца, разграбаць, выграбаць (пра курэй)’, ’рыцца ў чым-небудзь’, польск. дыял. parpać ’рыцца, капацца’, балг. дыял. ръ́пам, ръ́пна ’рэзаць тупымі, вышчарбленымі нажніцамі або сярпом’, ’рэзаць дрэнна, няроўна’ (Варбот, Этимология 1971, 6–7; Куркіна, Этимология–1984, 111). Гл. таксама рыпе́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)