тща́тельно нареч. стара́нна; руплі́ва, ру́пна, шчы́ра; дба́йна, пі́льна, ува́жліва; акура́тна; дакла́дна;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зашчырава́ць
‘пачаць дбайна, старанна, рупна рабіць што-небудзь, завіхацца каля, вакол чаго-небудзь; пачаць з прыхільнасцю, любоўю і пад. ставіцца да каго-небудзь’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зашчыру́ю |
зашчыру́ем |
| 2-я ас. |
зашчыру́еш |
зашчыру́еце |
| 3-я ас. |
зашчыру́е |
зашчыру́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зашчырава́ў |
зашчырава́лі |
| ж. |
зашчырава́ла |
| н. |
зашчырава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зашчыру́й |
зашчыру́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
зашчырава́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
зашчырэ́ць
‘пачаць дбайна, старанна, рупна рабіць што-небудзь, завіхацца каля, вакол чаго-небудзь; пачаць з прыхільнасцю, любоўю і пад. ставіцца да каго-небудзь’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зашчырэ́ю |
зашчырэ́ем |
| 2-я ас. |
зашчырэ́еш |
зашчырэ́еце |
| 3-я ас. |
зашчырэ́е |
зашчырэ́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зашчырэ́ў |
зашчырэ́лі |
| ж. |
зашчырэ́ла |
| н. |
зашчырэ́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зашчырэ́й |
зашчырэ́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
зашчырэ́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
паўвае́нны, ‑ая, ‑ае.
Часткова, амаль ваенны. [Сёмка] любіў апранацца акуратна, дбайна і заўсёды, як некалі ягоны бацька, адказны партыйны работнік, насіў паўваенную форму. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паджа́рына, ‑ы, ж.
Тое, што і падпаліна (у 2 знач.). Пад крылом самалёта — смуглявая Таўрыя, Як рассцелены дбайна армяк чумака, Нават бачны на крыссі рудыя паджарыны І на локці палаплены правы рукаў. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стэрэатруба́, ‑ы; мн. ‑трубы, ‑труб; ж.
Артылерыйскі аптычны прыбор для назірання за цэлямі і вымярэння вуглоў. [Маскоўскі] неафіцыйны ад’ютант .. афіцэра разведкі Канатнікава .. дбайна сочыць, каб не прапаў вялікі скураны чамадан капітана і скрынка са стэрэатрубамі, біноклямі, якія належаць узводу першай разведкі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клапаці́цца, -пачу́ся, -по́цішся, -по́ціцца; незак.
1. па кім-чым, каля каго-чаго. Старанна і дбайна займацца чым-н.; працаваць над чым-н.; працаваць над чым-н.
К. па справе.
К. каля гаспадаркі.
2. без дап. і з дадан. Непакоіцца, турбавацца з выпадку чаго-н.
Гаспадыня пачала к., дзе каго пасадзіць.
3. аб кім-чым і пра каго-што. Праяўляць клопат аб кім-, чым-н.
К. пра ўнукаў.
|| зак. паклапаці́цца, -пачу́ся, -по́цішся; -по́ціцеся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зняве́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Страціць веру ў каго‑, што‑н., пераконанасць у чым‑н.; расчаравацца. [Ладуцька] разумеў, што ішлі гэтыя абразы не ад асабістай непрыязні да яго, а таму, што людзі зняверыліся, баяліся за лёс калгаса. Краўчанка. Ні ў жыцці, ні ў людзях не зняверыўся, Людскую ласку дбайна берагу. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пры́кла́дны ’ўзорны, прыстойны, старанны, дбайны; ветлівы’ (Нас., ТСБМ, Марц.; смарг., Сл. ПЗБ), ’звязны, складны’ (ТСБМ). Да прыклада́ць, якое ў сваю чаргу узыходзіць да прасл. *prikladati (гл. прыкла́сці); балг. дыял. прѝкладен ’ласкавы, прыязны, ветлівы, згаворлівы’, серб.-харв. прѝкладан ’суадносны’, укр. прикладни́й ’зручны, які падыходзіць, прыдатны’, дыял. при́кладний ’дакладны’, рус. прикладно́й ’дзелавіты, практычны, кемлівы’. Сюды ж пры́кладка ’выдумка’ (Нас.), з далейшым семантычным развіццём пры́кладна ’складна, звязна’ (Жд.), прікла́дна ’тс’ (Бяльк., Юрч. СНС), прыкла́дна ’складна, красамоўна’ (Яруш., Шат.), прыкло́дна ’старанна, як след; дбайна’ (Марц.) з фанематычнай зменай націскнога.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лячы́ць, лячу, лечыш, лечыць; незак., каго-што.
Імкнуцца паправіць, вярнуць здароўе пры дапамозе лекаў і іншых медыцынскіх сродкаў. Лячыць хворага. □ Цэлы год лечаць .. [Сасакі] дактары і ніяк не могуць вылечыць, не могуць перамагчы лютай, няўмольнай хваробы. Арабей. // Прымяняць лекі і іншыя медыцынскія сродкі для вылечвання якога‑н. хворага органа. Лячыць сэрца. Лячыць лёгкія. // Прымаць захады для спынення якой‑н. хваробы. Лячыць грып. // перан. Разм. Адбудоўваць, аднаўляць. Край ажывае, Лечыць свае раны, Будуе дбайна Свой шчаслівы лёс. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)