сако́л, ‑кала, м.

Разм. Тое, што і сокал.

•••

Гол як сакол гл. голы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

галявы́ (к гол) голево́й;

г. мо́мант — голево́й моме́нт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

голево́й (к гол) галявы́;

голево́й моме́нт галявы́ мо́мант.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сако́л (род. сакала́) м., см. со́кал;

◊ гол як с. — погов. гол как соко́л;

сава́ не прывядзе́ ~кала́ — погов. я́блоко от я́блони недалеко́ па́дает

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

го́лы, -ая, -ае; гол, -а.

1. Не апрануты, не прыкрыты адзеннем.

Голая спіна.

2. Без расліннага або валасянога покрыва.

Г. чэрап.

Голыя дрэвы.

3. Нічым не пакрыты, не прыкрыты.

Голыя сцены.

Спаць на голым ложку.

4. перан. Узяты сам па сабе, без тлумачэнняў, без дадаткаў.

Голыя лічбы.

Голыя факты.

5. Без прымесей, чысты.

Г. пясок.

6. перан. Бедны.

Балявалі, пакуль голы сталі (прыказка).

◊

Гол як сакол — вельмі бедны, які нічога не мае.

Голы як бізун — пра вельмі беднага чалавека.

Голы як бубен (разм.) — пра голае, без расліннасці месца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сквіта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Разм.

1. Аддаць пазычанае, разлічыцца з кім‑н. Сквітаць даўгі.

2. У спартыўных гульнях — дасягнуць роўнага ліку; адыграцца. Сквітаць гол.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

со́кол​I прям., перен. со́кал, -ла м.;

сла́вные со́колы на́шей страны́ сла́ўныя со́калы на́шай краі́ны;

◊

гол как соко́л гол як сако́л;

смотре́ть со́колом выгляда́ць арло́м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адквіта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Разлічыцца з кім‑н., адплаціўшы тым жа самым. // У спорце — выйграць у праціўніка столькі ж, колькі выйграў ён; адгуляць. Адквітаць гол.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

го́лый в разн. знач. го́лы;

го́лые ци́фры го́лыя лі́чбы;

◊

брать го́лыми рука́ми браць го́лымі рука́мі;

гол как соко́л гол як сако́л;

го́лому разбо́й не стра́шен го́ламу разбо́й не стра́шны;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Гале́нь ’дзяркач’ (Касп., Бяльк., Шатал.). Рус. голе́нь (таксама голи́к) ’тс’. Утварэнне суфіксам ‑ень (*‑ьnь) ад прыметніка го́л‑ы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)