запра́віцца, ‑праўлюся, ‑правішся, ‑правіцца; зак.
Разм. Падрыхтаваць сваю машыну да работы, заліўшы ў яе гаручае, масла і пад. Шафёры спяшаюцца заправіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́фта, ‑ы, ДМ ‑фце, ж.
Мінеральнае вадкае масляністае гаручае рэчыва звычайна цёмна-бурага колеру, якое ўжываецца як паліва, а таксама як сыравіна, з якой атрымліваюць розныя прадукты (бензін, газу, вазелін і пад.).
[Грэч. náphtha ад перс. näft.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экано́міць несов., в разн. знач. эконо́мить;
э. гару́чае — эконо́мить горю́чее;
э. на матэрыя́лах — эконо́мить на материа́лах
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
захра́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм.
1. Спыніўшы свой рух, застацца дзе‑н.; завязнуць, засесці. З дрывамі захрас на абочыне воз. Вялюгін.
2. Забіцца, закупорыцца чым‑н. [Васіль] кінуўся да трубкі, якая падае гаручае, і адразу знайшоў няспраўнасць: трубка захрасла. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гару́чы 1, ‑ая, ‑ае.
1. Здольны гарэць. Гаручы газ. Гаручыя сланцы.
2. у знач. наз. гару́чае, ‑ага, н. Паліва для рухавікоў (нафта, бензін і інш.).
гару́чы 2, ‑ая, ‑ае.
Нар.-паэт. Горкі, пякучы. Глядзіць на Дзвіну ў адзіноце дзяўчына, Гаручая ўпала на бераг слязіна. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расхо́даваць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак. і незак., што.
1. Патраціць (траціць) на што‑н. [Кубэ:] — Вы ведаеце інструкцыю: пры экзекуцыі расходаваць не больш як па патрону на чалавека. Лынькоў. Ашчадна, як дбайныя гаспадары, расходуюць гаручае вадзіцелі аўтабазы. «Звязда».
2. Разм. Спажыць (спажываць). Асвятляльныя прыборы расходуюць мала электраэнергіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак., што.
1. Празмерным абпальваннем, награваннем, сапсаваць.
П. цэглу.
2. Раздзяліць на часткі ўздзеяннем агню, едкім рэчывам.
П. вяроўку.
3. Спаліць усё, многае.
П. усе дровы.
4. Расходаваць звыш меры (паліва, гаручае).
П. бензін.
5. Перапрацаваць з дапамогай агню, падвергнуць тэрмічнай апрацоўцы (спец.).
П. руду.
|| незак. перапа́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. перапа́льванне, -я, н. і перапа́л, -у, м. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ву́галь, ‑ю; мн. вуглі́, ‑ёў і вугалі́, ‑ёў; м.
1. (мн. вуглі́). Цвёрдае гаручае выкапнёвае рэчыва арганічнага паходжання. Каменны вугаль. Буры вугаль.
2. (мн. вуглі́ і вугалі́). Рэшткі няпоўнага згарання драўніны; кавалак абгарэлага дрэва. Драўняны вугаль. // Матэрыял для малявання. Маляваць вугалем.
•••
Белы вугаль — рухаючая сіла вады.
Блакітны вугаль — рухаючая сіла ветру.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́ліва, ‑а, н.
Гаручае рэчыва (дровы, нафта, вугаль і пад.), якое пры спальванні ўтварае цеплавую энергію. Цвёрдае паліва. Вадкае паліва. Газавае паліва. Ядзернае паліва. □ Хутка касавіца, усе нарыхтоўваюць паліва, каб да восені высахла. Брыль.
палі́ва, ‑ы, ж.
Шклопадобная маса, якой пакрываюць керамічныя вырабы. Гарлачык у Коціка ўжо быў. Невялікі, з вузенькім рыльцам, якое блішчала прыгожай палівай. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ву́галь, -ю, мн. вуглі́, вуглёў і вугалі́, вугалёў, м.
1. (мн. вуглі́). Цвёрдае гаручае выкапнёвае рэчыва арганічнага паходжання.
Каменны в.
Буры в.
2. (мн. вуглі́ і вугалі́). Рэшткі няпоўнага згарання драўніны; кавалак абгарэлага дрэва.
Драўнінны в.
Выграбі вугалі з печы.
○
Белы вугаль — пра рухаючую сілу вады.
Блакітны вугаль — пра рухаючую сілу ветру.
|| памянш. вугалёк, -лька́, мн. -лькі́, -лько́ў, м. (да 1 і 2 знач.), вуге́льчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 2 знач.) і вуго́льчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 2 знач.).
|| зб. вуго́лле, -я, н. (да 2 знач.).
|| прым. ву́гальны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)