засыча́ць
‘гагатаць, шыпець; сыцець’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
засыча́ю |
засыча́ем |
| 2-я ас. |
засыча́еш |
засыча́еце |
| 3-я ас. |
засыча́е |
засыча́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
засыча́ў |
засыча́лі |
| ж. |
засыча́ла |
| н. |
засыча́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
засыча́й |
засыча́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
засыча́ючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
гогота́ть несов.
1. (о гусях) гагата́ць;
2. (громко хохотать) прост. рагата́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гага́каць, ‑ае; незак.
Разм. Абзывацца крыкам, падобным на гукі «га-га-га» (пра гусей); гагатаць. Галасіста, ажно далёка на паплавах адгукалася рэха, гагакалі гусі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ке́каць ’гагатаць’ (Мат. Гом.). Гукапераймальнае. Параўн. гегаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ґе́рґаць ’гагатаць’ (Сл. паўн.-зах.). Сл. паўн-зах. лічыць запазычаннем з літ. gérgėti, gargė́ti ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гергета́ць ’гагатаць; лапатаць’ (БРС), ’гергетаць; невыразна гаварыць’ (Сцяшк.), гергата́ць ’гаварыць па-яўрэйску’ (Шат.), ’гагатаць’ (Шатал.), гергята́ць ’гаварыць невыразна’ (Жд. I). Рус. дыял. горгота́ть, гаргата́ть, укр. горгота́ти, серб.-харв. грго̀тати і г. д. Прасл. *gъrgotati (гукапераймальны дзеяслоў; матэрыял гл. у Слаўскага, I, 406; Трубачова, Эт. сл., 7, 208–209) < *gъrgati (Трубачоў, там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ке́ркаць ’цяжка дыхаць’ (Сцяшк. Сл.), ’гагатаць’ (Сл. паўн.-зах.). Гукапераймальнае, відаць, балт. паходжання. Параўн. літ. kerkti ’кракаць’ (там жа, 458).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гергета́ць, ‑гечу, ‑гечаш, ‑геча; незак.
Разм.
1. Гагатаць (пра гусей). Крычалі гусі праразліва, Нястройным хорам гергеталі. Колас.
2. Гаварыць на незразумелай мове. У хаце паміж сабою гергеталі немцы. Чорны. — Чужыя людзі, — махнуў рукой Забела. — Зразумей, што ён гергеча. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тэ́ркаць ‘падаваць голас (пра гусей)’ (карэліц., стаўбц., ЛА, 1). Гукапераймальнае, магчыма, пад уплывам літ. ker̃kti ‘кракаць’ з характэрнай перадачай k > t, гл. ке́ркаць ‘гагатаць’ і та́ркаць ‘крычаць (пра гусей)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Го́гат ’гогат’ (БРС, Касп., Нас.), гагата́ць. Параўн. рус. го́гот, гогота́ть, укр. гогота́ти, гоготі́ти, польск. gogotac і г. д. Гукапераймальнае ўтварэнне. Падрабязны агляд форм у Трубачова, Эт. сл., 6, 195–196. Гл. яшчэ Фасмер, 1, 425; Траўтман, 74; Бернекер, 1, 319; Шанскі, 1, Г, 114.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)