шарэ́нга, -і, ДМ -нзе, мн. -і, -рэ́нг і -аў, ж.
Ваенны строй, у якім людзі стаяць адзін каля аднаго на адной лініі.
Выстраіцца ў дзве шарэнгі.
Першая ш.
|| прым. шарэ́нгавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́рядиться вы́страіцца, прыбра́цца, мног. папрыбіра́цца, убра́цца, мног. паўбіра́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выстро́йвацца I несов., возвр., страд. выстра́иваться; см. вы́страіцца I, выстро́йваць I
выстро́йвацца II несов., возвр., страд., разг. выряжа́ться, разряжа́ться, наряжа́ться; см. вы́страіцца II, выстро́йваць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Разбра́джвацца ’распранацца’ (лун., Жыв. сл.), розбрадзі́цца ’распрануцца’ (Сл. Брэс.). Зыходны дзеяслоў абрадзі́цца ’выстраіцца, апрануцца’, на аснове якога ўтварэнне з прыстаўкай раз- па тыпу абу́цца — разбу́цца (гл.). Гл. ра́дзіць 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разряди́тьсяII сов., разг. (нарядиться) прыбра́цца, мног. папрыбіра́цца, убра́цца, мног. паўбіра́цца; (вырядиться) вы́страіцца; (разодеться) разадзе́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наряди́ться сов. прыбра́цца, мног. папрыбіра́цца, убра́цца, мног. паўбіра́цца; (вырядиться) вы́страіцца; (одеться) адзе́цца, мног. паадзява́цца, апрану́цца, мног. паапрана́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вы́тарачыць ’вытарашчыць вочы’ (З нар. сл., навагр.). Рус. дыял. вы́торочить ’абшыць, аблямаваць’ і ’высунуць, вытарашчыць вочы’; ’выстраіцца, убрацца’, вы́торочки ’вочы, зрэнкі’. У бел. запазычанне з рус., таму што слова цалкам ізаляванае. Не зусім ясна, ці звязана рус. выторочить ’тарашчыць вочы’ з вы́торочить, торочи́ть, торока (гл. таро́кі). Магчыма семантычнае развіццё: выторочить ’звольніць з тарокаў’ → ’выцягнуць, высунуць вонкі’ → ’вытарашчыць вочы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
апрану́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
1. Адзецца ў якую‑н. вопратку. Папалуднаваўшы, Люба апранулася ў кажушок і сабралася ісці. Мурашка.
2. Забяспечыць сябе неабходнай вопраткай. [Дэвіс:] — Вам трэба.. прыстойна апрануцца, набыць абутак. Васілевіч.
3. Адзецца прыгожа, выстраіцца. — А цяпер — дадому! — падаў каманду Грыб. — Апраніся, як на вяселле! Ваданосаў.
4. перан. Пакрыцца чым‑н. Дрэвы апрануліся ў зялёнае ўбранне. Берагі апрануліся ў бетон і граніт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
убра́цца, убяруся, убярэшся, убярэцца; убяромся, уберацеся, убяруцца; зак.
1. Набыць прыгожы выгляд, стаць прыгожым. Убраліся ў чырвань праспекты і плошчы І ў [к]вецень вясновую — дрэвы садоў. Хведаровіч. // Прыгожа адзецца, прыбрацца, разадзецца; выстраіцца. Убрацца ў святочны касцюм. □ [Міхаліна:] — А калі адчыніла шафу, каб адзецца, то адчула, што знікла маё жаданне ўбрацца па-святочнаму. Шамякін.
2. Разм. Управіцца з уборкай ураджаю. [Ганна:] — Напішы, Алеська, што ўбраліся са збажыною. Скрыган.
•••
Убрацца ў пер’е — абжыцца, палепшыць матэрыяльнае становішча, пачаць жыць самастойна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)