дзе́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.

Драўляная, крыху звужаная к верху пасудзіна з прамых клёпак¹ для заквашвання цеста і пад.

Хапіў з дзежкі, аж не бачыць сцежкі (з нар.).

|| памянш. дзе́жачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. дзе́жачны, -ая, -ае і дзе́жкавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ніз, -у, мн. нізы́, -о́ў, м.

1. Ніжняя частка чаго-н.

Н. рукава.

2. Паверхня, бок прадмета, процілеглы яго верху.

Н. скрыні.

3. Унутраны бок (матэрыі, вопраткі); спод.

Н. паліто.

4. Нізіннае месца.

Сцелецца па нізах туман.

5. Тое, што і нізоўе.

6. мн. Шырокія пласты працоўнага народа.

Сацыяльныя нізы.

7. мн. Ніжнія ноты (спец.).

Браць нізы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шматпавярхо́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае некалькі ці шмат паверхаў. — Вось гэта будыніна! — затрымаўся.. [Саня] каля шматпавярховага дома і, прытрымліваючы за брыль шапку, агледзеў яго некалькі разоў з нізу да верху. Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Во́леко ’частка пустой прасторы борці, якая выдзёўбваецца коса ўверх’ (Маш.), во́лек ’частка пустой прасторы борці ад верхняга краю скразнога паза да верху’ (Анох.); ’верхняя частка калоды’ (Мат. Гом.). Гл. аталек.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

недалі́ць, ‑лью, ‑льеш, ‑лье; ‑льём, ‑льяце і ‑лію, ‑ліеш, ‑ліе; ‑ліём, ‑ліяце; заг. недалі; зак., што і чаго.

Наліць менш, чым трэба; наліць не да самага верху. Недаліць вады ў вядро.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

блаже́нство ср. шча́сце, -ця ср.; асало́да, -ды ж.; раско́ша, -шы ж.;

◊

быть на верху́ блаже́нства быць на вышыні́ шча́сця;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ачуня́лы, ‑ая, ‑ае.

Які ачуняў, паправіўся пасля хваробы; які ажыў. Пазбавіўся ён ад турэмных сухот Ля цёплага мора, у сонечным Крыме. І вось, ачунялы, ў сябе на радзіме, У родных Варках апынуўся праз год. Зарыцкі. Вяз ачунялы дрэмле стомленым аленем рагатым, сніць, што ён ужо ў лісце апрануты з нізу да верху. Барадулін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зні́зу нареч., в разн. знач. сни́зу;

дрэ́ва абрасло́ з. мо́хам — де́рево обросло́ сни́зу мо́хом;

з. хлы́нула па́ра — сни́зу хлы́нул пар;

◊ з. да ве́рху — сни́зу до́верху

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дзе́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; Р мн. ‑жак; ж.

Драўляная, крыху звужаная к верху пасудзіна з прамых клёпак (для заквашвання цеста, салення і пад.). [Маша] раскрыла дзежку, удыхнула прыемны, кіслы пах рошчыны. Шамякін. І апалонік то і дзела Па дзежцы боўтаў жвава, смела І кідаў цеста ў скавародкі. Колас. [Дзед] зняў з вешалкі брызентавы плашч, у сенцах наліў з дзежкі ў біклажку квасу... Рылько.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

верх

1. в разн. знач. верх, род. ве́рху м.;

взобра́ться на са́мый верх узабра́цца на са́мы верх;

верх соверше́нства верх даскана́ласці;

пальто́ с суко́нным верхом паліто́ з суко́нным ве́рхам;

2. верхи́ мн., в разн. знач. вярхі́, -хо́ў;

◊

одержа́ть верх узяць верх;

брать верх браць верх;

быть на верху́ блаже́нства быць на вяршы́ні шча́сця;

смотре́ть по верха́м глядзе́ць (падыхо́дзіць) павярхо́ўна;

нахвата́ться верхо́в нахапа́цца вяршко́ў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)